We beseffen te weinig hoe groot ons alcoholprobleem is

Door Elke Wambacq, criminoloog van opleiding en samen met Nancy De Vogelaere zaakvoerder van Dinobusters. Ze schreven het boek ‘Aan het stuur van je eigen leven’.

Naar verluidt schaamde Kris Van Dijck (N-VA), die vorige week dronken achter het stuur een aanhangwagen aanreed, zich diep over het voorval. Vorige maand een gelijkaardig verhaal in de media: een Antwerpse rechter ramde geparkeerde wagens en een container, en pleegde vluchtmisdrijf. Ook daar was sprake van dronkenschap achter het stuur.

Als iemand uit de politiek of rechterlijke macht betrapt wordt, is het nieuws terecht extra scherp. Maar we beseffen onvoldoende dat een op vier Belgische bestuurders toegeeft te rijden met te veel promille in het bloed. De recente cijfers over het alcohol- en druggebruik in Bel-gië tonen aan dat veel mensen het oké vinden om naar het glas of de pillen te grijpen.

In studies van Securex, Lode Godderis (KU Leuven) en Marie-Claire Lambrechts (VAD) lezen we dat gemiddeld een op de vier Belgen tien glazen of meer alcohol per week drinkt. Ook gebruikt 15 procent medicijnen om niet-medische redenen. Denk aan slaapmiddelen, antidepressiva en kalmeringsmiddelen. België scoort het slechtst van alle Europese landen. Het verkeersveiligheidsinstituut Vias trekt aan de alarmbel en pleit voor een mentaliteitswijziging.

Hoe komt het dat Belgen zo laks met verdovende middelen in het verkeer omgaan? Zit het in onze cultuur? Al in 1966 probeerden The Rolling Stones het taboe te doorbreken met hun nummer ‘Mother’s little helper’. De helpers? Allerhande pillen waarvoor gespannen huisvrouwen een voorschrift gingen halen om de dag door te komen. Een glas alcohol hoort daar natuurlijk ook bij. Legale drugs die een roes leggen over ons bestaan. De grootste reden waarom Belgen zo’n hoog alcohol- en druggebruik kennen, moeten we precies daar zoeken. De dagelijkse stress is niet te houden, maar een godendrank wacht.

Achter de schermen

Daar komt bovenop dat alcohol drinken en pillen slikken een diepe, culturele gewoonte is. Jaqueline van Lieshout, detoxcoach en auteur van ‘Ontwijnen’, stelt vast dat mensen die stoppen met alcohol drinken scheef bekeken worden en zelfs vrienden verliezen. De maatschappelijke druk om een glaasje te drinken is groot. Zelfs als je hoogzwanger bent zoals ik, krijg je op restaurant en op feestjes bijna op automatische piloot een glas cava in de hand geduwd. Als je weigert, zie je de schaamte op de wangen van de ober. Alcohol drinken is gezellig, sociaal en erg volwassen.

We zitten dus met twee uitdagingen: leren omgaan met stress en het positief romantisch beeld doorbreken dat samengaat met drinken. Leren omgaan met druk en stress is het lastigst. Op het werk én thuis moet worden gepresteerd. Heel wat families wringen zich in een dagelijkse sleur om almaar beter te doen en koesteren onrealistische verwachtingen. Een perfect huis, een perfecte job, een perfect sociaal leven,… Maar achter de schermen is er teleurstelling, eenzaamheid en machteloosheid.

Dat een parlementslid na een ongeval beschaamd reageert, is begrijpelijk. Plots wordt een spiegel voorgehouden en dat is confronterend. Stilstaan bij het leven en waar we mee bezig zijn, doen velen te weinig. Toch is het de sleutel om gelukkiger te zijn en onszelf met meer zelfvertrouwen te ontwikkelen.

Drank en drugs zijn makkelijke oplossingen om de pagina van de dag om te draaien. Diep vanbinnen zit een weerstand om het probleem echt aan te pakken omdat je dan je manier van leven moet evalueren en bijsturen. Dat kan alleen als je echt overtuigd bent dat er een probleem is. Jammer genoeg komt die overtuiging meestal pas na een crisis of een ongeval, waardoor het expliciet en confronterend wordt.

Ook het romantische beeld van alcohol is niet makkelijk bij te sturen. De drankproducenten ontwikkelen alcoholvrije alternatieven - mocktails, stoere 0,0% bieren en gefermenteerde drankjes - maar ondanks de trendy reclame blijft de impact beperkt. Jongeren blijken zelfs nog meer dan vroeger te drinken. Een glas drinken wordt geassocieerd met leuke momenten. Op café of ’s avonds knus in de zetel met tapa’s en een glas wijn. We maken herinneringen op basis van alcohol en geven dat mee aan onze kinderen, die de traditie verderzetten.

Toch kan het anders. We kunnen bijdragen aan een positieve sociale druk in onze eigen omgeving. Bouw aan een gezellige sfeer op een andere manier. Dat vergt meer stoerheid en durf dan een bak bier leegdrinken vooraleer naar de auto te strompelen.