Wordt China in 2023 steun of saboteur van de wereldeconomie?

De op vele vlakken economische motor van de wereld draait op zijn laagste toeren in jaren en met onder meer een krimpende (beroeps)bevolking zijn de vooruitzichten op langere termijn ook niet florissant.  China worstelt met de gevolgen van het vrij abrupt aan de kant schuiven van het zerocovidbeleid: honderden miljoenen besmettingen, vele doden, overbelaste ziekenhuizen, stilvallende bedrijven en haperende aanvoerlijnen. Medische experts waarschuwen dat de eerste golf nog niet voorbij is of een nieuwe golf dreigt alweer met het zondag startende Chinees nieuwjaar, dat een paar miljard reisbewegingen met zich meebrengt.

Beleggers en economen breken zich het hoofd over wat de heropening van China betekent voor de wereldeconomie en de financiële markten, en of covid nog lang pijn blijft doen. De kans lijkt het grootst dat de huidige periode uiteindelijk zal vergeleken worden met ‘de pleister er met een flinke ruk in een keer aftrekken’: onder ouderen zullen veel slachtoffers te betreuren zijn, de productie krijgt klappen en de economische vraag- en aanbodzijde komen niet ongeschonden uit de strijd. Maar over enkele maanden is het ergste leed geleden en heeft verreweg het grootste deel van de Chinese bevolking een zekere immuniteit opgebouwd.

De positie van president Xi Jinping komt ook niet in gevaar: veel Chinezen zijn al lang blij dat de rigoureuze coronamaatregelen bij het grofvuil werden gezet, protesten bleven relatief beperkt en het recente Partijcongres liet zien hoe stevig Xi en zijn kliek in het zadel zitten.

Dit alles betekent dat de Chinese economie waarschijnlijk vanaf het tweede kwartaal de weg omhoog stevig kan inzetten.

Zwart scenario

In het alternatieve scenario houdt corona toch harder en veel langer huis in China. De officiële vaccinatiegraad van 90% maskeert immers dat Chinese vaccins veel minder effectief zijn dan westerse mRNA-vaccins en 30% van de 260 miljoen 60-plussers en ruim 50% van de 80-plussers heeft geen booster gekregen. De meest sombere voorspellingen gaan uit van miljoenen doden binnen enkele maanden.

Wordt zo’n zwart scenario werkelijkheid, dan kan Peking zich gedwongen zien weer strenge maatregelen van stal te halen en/of zal Xi zich geopolitiek nog harder opstellen, om de aandacht af te leiden van zijn binnenlandse problemen en om een nog autocratischere, hardere binnenlandse lijn te legitimeren.

In het voorkeurscenario zullen vanuit China twee tegengestelde inflatiekrachten komen voor de rest van de wereld. Als China relatief snel recht krabbelt, trekt zijn grondstoffenvraag snel aan. China is goed voor bijna een vijfde van de wereldwijde vraag naar olie en is de grootste importeur van LNG-gas (in 2021 was het verantwoordelijk voor dik 60% van de groei in de vraag). Daarnaast komt meer dan de helft van de mondiale koper-, nikkel- en zinkvraag uit China en verbruikt het meer dan 60% van de mondiale ijzerertsproductie.

Een China dat snel weer bij zijn positieven is zal de grondstoffenprijzen onder sterke opwaartse druk zetten en daarmee de inflatie in het Westen op hoog niveau houden. Tegelijkertijd zullen productie- en aanvoerketens soepeler functioneren als de fabriek van de wereld weer gesmeerd draait. Dit heeft een drukkend effect op veel prijzen.

Westerse groei

In het alternatieve, negatievere scenario wordt de Chinese economie nog langere tijd geteisterd door (naweeën van) de coronapandemie. Dan zet de sterk verminderde vraag naar grondstoffen de grondstoffenprijzen onder aanzienlijke neerwaartse druk. Dit effect zal zwaarder wegen dan de potentiële opwaartse inflatiedruk door haperende productieketens. Met als gevolg dat de Europese en Amerikaanse centrale bank hun monetair beleid minder zullen verkrappen dan voorgenomen en dus wordt via deze weg de afzwakkende Westerse groei wat gestut.

Wel is bij het alternatieve scenario de kans groter dat Peking het Westen (inclusief Taiwan) meer uitdaagt, om een wij/zij-frame te creëren om zo meer steun van de bevolking te vergaren. Sowieso groeit de kans dat Xi ter afleiding zijn toevlucht zoekt tot spierballengerol op het internationale toneel, aangezien China kampt met andere grote interne problemen naast corona: torenhoge schulden, een krimpende beroepsbevolking en afnemende economische dynamiek door de almaar grotere vinger in de pap van de Communistische Partij in het bedrijfsleven en de steeds ingrijpender surveillancestaat.

De grotere geopolitieke onzekerheid die ontstaat als China zich (nog) assertiever opstelt in de wereld kan de prijzen van traditionele veilige havens zoals goud opdrijven en beleggers huiveriger maken voor investeringen in landen in de directe omgeving van China, waaronder Japan.

Overigens zal China, of de Chinese coronatsunami nu wel of niet goed afloopt, dit jaar gestaag blijven pogen om de eigen rol in de wereldeconomie en op de mondiale financiële markten te versterken en die van Amerika te verkleinen. Zo spreekt Credit Suisse al van de 'petroyuan', omdat Peking erin slaagt steeds meer olie en gas in de eigen munt te laten afrekenen. Het heeft deals met Iran, Venezuela en Rusland en ook Saoedi-Arabië en de Golfstaten gaan meedoen. Rusland, Iran en Venezuela zijn samen goed voor 40% van de bewezen wereldwijde oliereserves. De landen van de Golf Cooperation Council (GCC) vertegenwoordigen samen ook 40%. De resterende reserves bevinden zich ook vrijwel allemaal in landen in de invloedssfeer van China en/of Rusland.

Dit betekent dat Peking via de fossiele energiemarkten - waarvan de wereld hoogstwaarschijnlijk nog jaren afhankelijk blijft, ondanks de energietransitie - een steviger vinger in de pap krijgt op de internationale financiële markten en zo op termijn het Westen aardig klem kan zetten.