Burn-outs aanpakken betekent loopbanen hertekenen

Door Ann Vermorgen, nationaal secretaris van het ACV

De combinatie welzijn en werk is de voorbije dagen een hot topic in de media. Met zeer persoonlijke en aangrijpende getuigenissen over burn-outs (De Tijd, 7 november). Met onrustwekkende cijfers over rugklachten, over langdurige ziekte en over stress.

Er is duidelijk iets aan de hand. En nee, stemmingmakerij over mensen die niet meer willen werken en zich dan maar in het vangnet van de arbeidsongeschiktheid nestelen is geen verklaring. Dat discours is bovendien erg kwetsend voor al wie door een te hoge werkdruk, een gebrekkige coaching of belastende arbeidsomstandigheden tegen de limiet botst.

Want er is wel degelijk een groot probleem. Dat bleek eind september toen de het Vlaamse adviesorgaan SERV zijn nieuwe werkbaarheidsmonitor voorstelde. Het gaat niet goed met de kwaliteit van de banen in Vlaanderen. Slechts 54,6 procent van alle jobs verdient het kwaliteitslabel ‘werkbaar werk’. In het vorige decennium zaten kwaliteitsvolle jobs nog in de lift, maar die groei is nagenoeg stilgevallen. Een kleine helft van de werknemers loopt nog altijd tegen één of meerdere werkbaarheidsknelpunten aan.

Pact 2020

Die cijfers zijn slecht nieuws. In de eerste plaats voor werknemers en hun gezinnen die getroffen worden in gezondheid en welzijn. Maar ook voor werkgevers en hr-diensten. Zelfs de afspraken tussen werkgevers, vakbonden en de Vlaamse regering om werk te maken van betere jobs komen onder grote druk te staan. Die afspraken (het Pact 2020) moeten meer mensen aan de slag houden en ook meer 50-plussers moeten daardoor actief kunnen blijven. Langer werken zal immers alleen maar lukken als het haalbaar is voor de werknemers. Op een werkplek die mensen gezond houdt, hun competenties versterkt en combineerbaar is met gezins- en zorgverantwoordelijkheden.

De werkbaarheidsmonitor 2013 bevestigt dat. Terwijl doorwerken tot de (verhoogde) instapleeftijd voor het SWT (het stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag) of tot aan het pensioen voor 83 procent van de 40-plussers met een werkbare job een haalbare kaart is, zakt dat cijfer naar 45 procent bij collega’s met werkbaarheidsproblemen. Pensioenhervormingen of niet, zonder ernstige vooruitgang in werkbare jobs zal het voor een heleboel mensen niet lukken aan boord te blijven.

Investeren

Oplossingen dringen zich op, maar we trappelen ter plaatse. Een mediacampagne om burn-outs tijdig te herkennen is positief, maar zal niet volstaan. We moeten het loopbaanmodel dringend en fundamenteel herdenken. Weg van de citroen. Naar een loopbaan waar de werkbaarheid van een job centraal staat van begin tot eind, in alle levens- en leeftijdsfases. Met preventie en met het vroegtijdig detecteren van knelpunten. Om dan via gerichte opleiding, jobaanpassingen en ander individueel maatwerk te vermijden dat mensen afhaken of uitvallen.

Investeren in de ergonomie van werkposten, in stresspreventie, in een planmatig opleidingsbeleid en in gezinsvriendelijke werktijdregelingen. Voor alle werknemers, van jong tot oud, van hoog tot laag. Want alleen een werkbare job garandeert dat het werkvermogen en de inzetbaarheid van werknemers ook op lange termijn op peil blijft.

Het is de plicht van werkgeversorganisaties, bedrijfsleiders en vakbonden om in sectoren en ondernemingen concrete actieplannen en maatregelen voor lerende en leefbare loopbanen op te zetten. Om veel persoonlijk leed te voorkomen. Om meer en ook oudere werknemers met meer goesting aan de slag te kunnen houden. Om oplopende (ziekte)kosten voor de sociale zekerheid én de ondernemingen te vermijden.