De kijk op ondernemerschap moet worden verrijkt

Tine Holvoet is verbonden aan de Vlerick Business School

Ondernemerschap is te rijk en te belangrijk om het te verarmen tot één dimensie. Willen we Vlaanderen duurzaam uitbouwen, dan hebben we nood aan een sterkere ondernemerschapscultuur en een grotere ambitie om nieuwe ideeën waar te maken. En dus moeten we álle aspecten van ondernemen, letterlijk de manier waarop individuen en groepen hun lot fundamenteel in eigen handen nemen, in de schijnwerper plaatsen.

Politici dromen hardop van een toenemend aantal ondernemers: ‘1.000 start-ups tegen 2020’, ‘Ondernemers zijn de helden van onze tijd’, ‘Nooit eerder zoveel geld voor start-ups’. Ondernemerschap werd het afgelopen decennium politiek. Met een recente studie van de Vlerick Business School tonen we aan dat middenveldorganisaties en politici de actiefste participanten zijn in duiding over ondernemerschap. Niet alleen bedrijven, bedrijfsleiders of zaakvoerders zijn aanwezig in ondernemerschapsnieuws: Unizo, Karel Van Eetvelt, Kris Peeters en Yves Leterme kwamen in de periode 2003-2013 het vaakst aan bod in berichtgeving over ondernemerschap op het zevenuurjournaal op de VRT en VTM. Uit onderzoek in Frankrijk blijkt dezelfde toon, terwijl politici in het Verenigd Koninkrijk na de Thatcher-periode voorzichtig zijn met hoera-uitspraken over nieuw ondernemerschap.

Lauwe interesse

Minder goed nieuws voor wie méér ondernemers beter vindt: 6 procent van de beroepsbevolking in Vlaanderen heeft de intentie om binnen drie jaar een bedrijf op te starten, een lagere score dan alle buurlanden. Er rest een onontgonnen ondernemerschapspotentieel bij de 89 procent Vlamingen die zich (nog) niet identificeren als startend of gevestigd ondernemer: ongeveer een op de drie ziet genoeg opportuniteiten om een zaak te starten in de komende zes maanden en zegt daarvoor over de nodige kennis, bekwaamheid en ervaring te beschikken. Dat weten we op basis van de meest recente Global Entrepreneurship Monitor (GEM). Dit onderzoek toont ook aan dat succesvol ondernemerschap in Vlaanderen relatief weinig appreciatie en media-aandacht geniet. Wat is er aan de hand?

In crisistijden zien we globaal meer ondernemerschap opduiken als gevolg van afnemende kansen op de arbeidsmarkt. ‘Meer starters’ is door dat besef niet langer een positieve politieke doelstelling. De aandacht verschuift naar kwalitatieve aspecten van de ondernemerschapscultuur in een regio: hoe gaan we hier om met angst voor falen, opportuniteitsdetectie, creativiteit en marktopenheid? Startersaantallen verliezen terrein aan alternatieve kwaliteitscriteria voor succesvol ondernemerschap. Succesvol ondernemerschap en de gecreëerde toegevoegde waarde moeten breed begrepen worden, en niet alleen in verband worden gebracht met de impact op het aantal jobs en het bruto binnenlands product. We moeten inzoomen op duurzame en inclusieve aspecten van groei, maatschappelijke impact, ambities en work-life balance.

Eigen jeansbroek

Moet je anno 2015 een bedrijf starten om van een ondernemende way of life te spreken? Ondernemerschap zelf is in volle transitie en brengt fundamenteel verandering in de samenleving. Wat leren kmo’s van freelancers? Hoe implementeren grote bedrijven een start-upmentaliteit? Wat is de impact van peer-to-peerondernemers op het sociaal welbevinden? Maakt opportuniteiten ontdekken in je eigen flat (Airbnb), auto (Uber) of jeansbroek (Mud Jeans) gelukkig?

Voorlopig kunnen we besluiten dat deze vragen niet aan bod komen in de toch al schaarse berichtgeving over ondernemerschap in Vlaanderen. Twee derde van het ondernemerschapsnieuws is financieel-economisch. Innovatie en creatieve ideeën komen slechts in 4 procent van de items aan bod. Het palet is beperkt. Dat is teleurstellend, zeker als we de impact kennen van positieve rolmodellen als hefboom voor nieuw ondernemerschap.

Ondernemerschap moet dringend een eigentijds en-enverhaal worden, inclusief kmo’s, social entrepreneurs, micro-ondernemers, groeibedrijven, start-ups, peer-to-peerondernemers, freelancers, ondernemende werknemers in bestaande organisaties en alle hybride vormen daartussenin. Een sterke ondernemerschapscultuur toont de werkelijkheid en plaatst een divers ondernemersverhaal in de spotlights.

Tine Holvoet is samen met prof. Hans Crijns en dr. Niels Bosma verbonden aan de Vlerick Business School. In het Steunpunt Ondernemen en Regionale Economie werken ze aan een breed denkkader dat inzicht levert in de noties ondernemerschap en ondernemerschaps cultuur in Vlaanderen.