Echte Europese obligaties kunnen Amerikanen een lesje leren

Door Melvyn Krauss, emeritus professor New York University en senior fellow Hoover Institution (Stanford University)

Het akkoord in de VS dat een wanbetaling vermijdt en de overheid weer ‘opent’, heeft de wereld wat uitstel gegeven, maar het maakt geen einde aan de politieke janboel in Washington. De Republikeinen hebben een smadelijke nederlaag geleden en de Democraten zullen niet nalaten dat uit te buiten in de begrotingsonderhandelingen. Dat is de stijl van president Barack Obama. Wees maar zeker dat de Republikeinen harder dan ooit zullen vechten op de domeinen die hen na aan het hart liggen, zoals verdere belastingverhogingen. De Amerikaanse politiek is failliet, en reken niet op een snel herstel.

De Europeanen zouden maar wat graag de politieke wantoestanden in Washington links laten liggen, maar ze weten niet hoe. Eén ding is zeker: zolang Europa verdeeld blijft, de anti-Europeanen Geert Wilders in Nederland en Marine Le Pen in Frankrijk een politieke kracht blijven en de Grieken in de straten van Athene paraderen met posters van Merkel met een snor, blijft Europa veroordeeld om hulpeloos in het kielzog te varen van een steeds schever hangend Amerikaans schip.

Verborgen kosten

Aan al het gemekker contra Europa zitten verborgen kosten, want het sluit de Europeanen af van hun enige echte kans om zich te immuniseren tegen de strapatsen van gevaarlijk Washington.

Eén manier waarop meer Europese eenheid het wespennest in Washington zou kunnen ontmoedigen, is door dat circus duurder te maken voor de Amerikanen. De houders van Amerikaans overheidspapier (treasuries), en dan vooral China, liepen rood aan van woede bij het vooruitzicht van een wanbetaling. Want ze zouden aardig wat verliezen mocht dat gebeuren.

De Chinezen en anderen zouden zich maar wat graag wegdiversifiëren uit de treasuries, maar er zijn niet zomaar activa voorhanden die het Amerikaans papier kunnen vervangen. Washington weet dat en buit dat uit. Dat het weet dat de wereld geen kant op kan, is een van de redenen waarom het Washington geen snars kan schelen wat de rest vindt van zijn steeds destructievere politieke oorlogen.

Alternatief

Dat kan veranderen, mochten de Europeanen hun eigen interne twisten opzij schuiven en samenspannen om een Europese obligatie te creëren. De wereld zou dan een levensvatbaar alternatief hebben voor Amerikaans papier, en de VS zouden tastbare negatieve gevolgen ondervinden van hun gebakkelei. De Amerikaanse dollar zou dan als internationale reservemunt op weg zijn naar de uitgang.

Ik doel niet op een gemeenschappelijke Europese obligatie die elke lidstaat zou kunnen uitgeven en die gegarandeerd zou worden door Duitsland en andere kernlanden van de eurozone. Met gemeenschappelijke euro-obligaties is er een serieus probleem met de centrale controle op de uitgaven, en welke zin heeft het om van de regen in de drop te belanden?

Nee, Europa moet een supranationale autoriteit creëren zoals de Amerikaanse federale overheid, met de bevoegdheid om te belasten, uit te geven en te ontlenen. Die instantie zou echte Europese obligaties kunnen uitgeven en haar fiscale bevoegdheid gebruiken om ze te garanderen. De euro heeft al de reputatie van een sterke anti-inflatoire munt, en met de nieuwe obligaties zou Washington de gevolgen van zijn eigen zwalpen niet zomaar op andere overheden meer kunnen afschuiven. Concurrentie van andere reserveactiva zou met andere woorden ‘leider’ Washington dwingen meer verantwoordelijkheid aan de dag te leggen.

De Amerikaanse politieke leiders gedragen zich niet correct, omdat het huidige internationale monetaire regime dat toelaat. Hetzelfde kan overigens gezegd worden van het ‘gratis geld’-beleid van de Amerikaanse centrale bank. Europa moet dat regime proberen te veranderen door meer en sneller economisch te integreren, door een bankenunie en - jawel - méér interne transfers. Anders kiest het ervoor de gevolgen van de miskleunen uit Washington te blijven ondergaan.

Tijd dus dat Europa zijn intern gekibbel achter zich laat.