Een Belgische bankenwet is naast de kwestie

Door Karel Lannoo, CEO van de denktank Center for European Policy Studies (CEPS)

Belgische wetgeving invoeren om banken op te splitsen in zaken- en spaarbanken is een verkiezingsmanoeuvre, en weinig ‘Europees’. Dat kan veel beter op Europees vlak worden aangepakt. Het wordt momenteel door de Europese Commissie bestudeerd. Bovendien komt de wet zeer ongelegen, juist nu de Europese Centrale Bank (ECB) zich klaarmaakt om het bankentoezicht in de eurozone over te nemen. In een bankenunie heeft het geen zin verschillende nationale reglementeringen te hebben over wat banken mogen of niet. België kan er goed aan doen het gedragstoezicht aan te pakken, en vooral maken dat de vrije concurrentie werkt in de banksector.

Banken opsplitsen of een beschot plaatsen tussen zaken- en spaarbankieren lijkt intuïtief een goede oplossing om de stabiliteit van een financieel systeem of de spaardersdeposito’s te garanderen - daarom staat het plan ook goed in een kiescampagne - maar het wordt niet door de feiten gedragen. Er zijn bewijzen die zeggen dat gespecialiseerde banken de crisis beter hebben doorstaan dan universele banken, integendeel.

De Spaanse bankencrisis bijvoorbeeld werd veroorzaakt door lokale spaarbanken, die hun spaardeposito’s massaal hadden aangewend voor riskante vastgoedinvesteringen. Onderzoek van de denktank CEPS in 2012 toonde aan dat uitzonderlijke risico’s (tail risks) in de financiële sector vooral gespecialiseerde banken en zakenbanken treffen, en de universele banken het minst. Het opsplitsen van de banksector zou het financieel systeem verder verzwakken, wat allerminst in het algemeen belang is.

Erger nog is dat België een dergelijke wetgeving bespreekt op het moment dat de ECB zich klaarmaakt om het bankentoezicht voor de eurozone over te nemen, wat door onder meer onze minister van Financiën definitief werd goedgekeurd op de Europese ministerraad van 15 oktober 2013. België heeft er, zoals de andere landen van de EU, alle belang bij dat de ECB die taak terdege kan uitoefenen. Als de EU-lidstaten verschillende nationale wetgevingen uitvaardigen in een reactie op de crisis, bemoeilijkt dat de taak van de ECB om uniform toezicht uit te oefenen. Een klassiek voorbeeld van dagelijks beleid in de EU: de ene dag het ene beslissen op Europees vlak, de volgende dag het tegenovergestelde doen op nationaal vlak.

Dexia en KBC

De Belgische bankenwet zou enkel effectief van toepassing zijn op de twee grote banken die België nog als thuisland hebben: Dexia en KBC. Beide banken hebben hun activiteiten al sterk teruggeschroefd als gevolg van de crisis. Ze hebben geen ambities meer om zakenbankactiviteiten te ontplooien. Als een dergelijke wetgeving moet worden ingevoerd, kan dat het best op Europees vlak gebeuren. Op die manier kan ook de vrije dienstverlening in de EU behouden worden, en kan de marktintegratie en concurrentie weer versterkt worden. De consument is daar meer mee gediend dan met bijkomende nationale wetgeving, die een goed Europees toezicht belemmert en de markten afschermt.

Bovendien leren de discussies in de Verenigde Staten over de ‘Volcker Rule’, die er de beperkingen op zakenbankieren weer invoert, dat een klare definitie van die activiteiten zeer moeilijk is. Hoe kan regulering een onderscheid maken tussen een bedrijf steunen om naar de beurs te gaan, en speculatie in de aandelen van dat bedrijf door diezelfde bank?

Mijns inziens kan de wetgever er beter aan doen de bestaande EU-wetgeving voor de bescherming van investeerders effectief toe te passen. Ik denk dan aan de vereiste dat een bank in het belang van de klant werkt, of dat bijkomende kapitaalvereisten worden opgelegd in functie van het risicoprofiel van de bank.

Beter dat dan nog maar eens een bijkomende laag wetgeving invoeren, die de kiezer de indruk geeft dat het systeem onder controle is, maar de taak van de toezichthouder wel bemoeilijkt.