Een pro-nucleaire milieuactivist dient zich aan

Door Ward Snoeck, burgerlijk ingenieur in de energie (KULeuven en KTH Stockholm), stichtend voorzitter van de energiedenktank YERA (Young Energy Reviewers Association, www.yera.be) en student aan de Vlerick Business School

Een nieuwe trend dient zich aan in de VS, en waait meteen ook over naar Europa. In de film ‘Pandora’s Promise’ beweert milieuactivist-documentairemaker Robert Stone de oplossing te hebben voor de klimaatproblematiek, zoals Al Gore die schetste in ‘An Inconvenient Truth’. Stone en zijn team zien heil in massale nucleaire energie. Een omstreden, maar toch verdienstelijke boodschap, die in de film wetenschappelijk correct onderbouwd wordt. Zijn ze daarom correct? Ja, maar de conclusies in de film moeten met de nodige nuance geïnterpreteerd worden.

Het hoeft ons niet te verbazen als vele klimaat-ngo’s een onvermoeibare strijd zullen aanbinden met Stone’s afwijkende milieuverhaal. Onterecht, want Robert Stone en de zijnen zijn net de pioniers die hun ogen hebben durven openen voor feiten, cijfers en wetenschap. De film maakt brandhout van de talloze broodje-aapverhalen die de ronde doen over kernenergie, ‘Kerncentrales produceren dure energie’ of ‘Fukushima eiste duizenden levens’.

De populistische nonsens wordt onverbiddelijk met harde feiten weerlegd. In de film zijn erg weinig halve waarheden of fouten te vinden. Er wordt bijvoorbeeld correct geschetst hoe de natuurlijke ‘achtergrondstraling’ waar u en ik aan blootgesteld worden zich verhoudt tot de straling die je krijgt als je in Tsjernobyl of Fukushima ronddwaalt. Het resultaat zal de meesten onder u sterk verrassen. Dat we na Fukushima geen stijging in het aantal kankergevallen zullen waarnemen, werd dan ook reeds eerder voorspeld door experts van de Verenigde Naties.

Echte uitdaging

Maar de grootste verdienste van deze atypische groep milieuactivisten is dat ze de focus proberen te leggen op de echte uitdaging in de energiesector: de opwarming. We moeten onze uitstoot kost wat kost naar beneden krijgen. Nu reeds zien we het fenomeen van klimaatvluchtelingen opduiken. Tropische stormen van de laatste jaren zijn geen toeval. De uitstoot stabiliseren is niet voldoende; we moeten uiteindelijk met 80 tot 95 procent omlaag om de effecten van de opwarming ‘aanvaardbaar’ te houden.

Kolencentrales stoten ongeveer 850 kg CO2 per MWh uit. Voor gas is dat een ruime 300 kg/MWh. Kernenergie is zo goed als CO2-vrij. Dat het een erg handige technologie is in het bestrijden van de klimaatopwarming is geen ‘rocket science’. Ook volgens het International Energy Agency (IEA) moeten we een deel van onze CO2-reductie uit kernenergie halen (naast energie-efficiëntie en hernieuwbare energie).

Dat we niet alles met hernieuwbare energie kunnen doen heeft te maken met de technische beperkingen die hernieuwbaar met zich meebrengt. Om een zeer grote hoeveelheid hernieuwbaar waar te maken heb je een heleboel ondersteunende technologie nodig, zoals bijvoorbeeld het smart grid, het slimme elektriciteitsnetwerk. Die dingen zijn ongelooflijk duur. Het Vlaams Instituut voor Technologisch Onderzoek (VITO) becijferde dat om Vlaanderen tegen 2050 volledig hernieuwbaar te maken er 300 tot 400 miljard euro investeringen moeten gebeuren. Gegeven dat het geen zin heeft om die investeringen enkel in Vlaanderen te doen, maar dat het om een wereldwijde inspanning moet gaan, is dat voor de internationale gemeenschap geen optie.

Het Belgische plan om toch voor het hernieuwbare scenario te gaan, houdt in dat we gas zullen gebruiken als ‘opvangtechnologie’. Wanneer de wind niet waait, of de zon niet schijnt, zullen we gas verbranden. Waar men blijkbaar niet om maalt is dat de CO2-reductie er op die manier gewoon niet komt. Tel daar de kernuitstap bij op, en we zouden een uitstootvrije technologie vervangen door een uitstotend alternatief. Hernieuwbare energie moet zo veel als mogelijk geïmplementeerd worden maar op een verantwoordelijke manier, zodat we er echt voordeel uit putten.

Brug te ver

In Pandora’s Promise gaat Stone wel te ver in zijn conclusie. Hij bewijst dat nucleaire energie een relatief veilige technologie is, die niet bijdraagt tot de klimaatwijziging, maar daaruit besluit hij dat alles eigenlijk beter nucleair zou worden. Dat is een brug te ver. Nucleaire energie is nog altijd geen echte duurzame energie. Het verbruikt een overvloedige, maar nog steeds uitputbare brandstof.

En niettegenstaande er uitermate goede technische oplossingen bestaan, blijft het kernafval een ethisch probleem. We kunnen dus geen nucleaire splijting gebruiken tot in de eeuwigheid. Wat wel vast staat is dat op dit moment, zonder nucleaire energie, de strijd tegen de klimaatverandering en alle gevolgen van dien veel moeilijker wordt dan hij al is.

Nucleaire energie is om electorale redenen van de politieke agenda geschrapt. Dat heeft zijn weerslag op de VN-klimaattop. In een reactie op Pandora’s Promise in Terzake zei Hans Bruyninckx, de directeur van het Europees milieuagentschap, dat op de klimaattop in Warschau kernenergie helemaal niet op de tafel lag als een realistisch deel van de oplossing. Hopelijk kunnen initiatieven zoals Pandora’s Promise de basis leggen voor een correct debat over het al dan niet gebruiken van kernenergie om het klimaat te sparen. Op naar de VN klimaatconferentie in Parijs 2015.

YERA, de Leuvense denktank rond energie, vertoont Pandora's Promise van Robert Stone vanavond gratis om 20h00 in het MSI (KULeuven), Erasmusplein 2, 3000 Leuven. De film is vanaf vandaag ook verkrijgbaar via iTunes.