Er is een pact nodig rond competitiviteit én efficiëntie

Door Pieter Timmermans, gedelegeerd bestuurder van het VBO.

Mijnheer de eerste minister,

Heren ministers-presidenten,

Maanden geleden al waarschuwden we voor het sluipende verlies aan concurrentiekracht waarmee onze ondernemingen kampen. De handelsbalans staat in het rood. Het aantal faillissementen neemt angstaanjagende proporties aan. Het jobverlies dat ermee gepaard gaat, is aanzienlijk. Het verlies aan marktaandeel op de exportmarkten is meer dan zorgwekkend.

Over de cijfers kan je eindeloos twisten, maar dat er een verschil van minstens 15 procent is in loonkosten (niet in nettoloon) met onze drie voornaamste handelspartners, kan niet worden ontkend. Evenmin dat we de afgelopen 15 jaar meer dan 2 procent per jaar marktaandeel in de uitvoer verloren hebben. Niemand betwist nog dat de Europese Commissie en andere nationale en internationale instanties aangetoond hebben dat ons concurrentievermogen achteruitgaat.

De voorbije maanden zijn beslissingen genomen. Ja, we erkennen dat. Maar het tij geraakt toch moeilijk gekeerd. Terecht klinkt de roep om een competitiviteitspact alsmaar luider. We kunnen niet meer wachten. Kwestie van nu de zaadjes te planten om binnenkort de vruchten ervan te plukken. Vandaar vandaag mijn oproep, in de aanloop naar het interfederaal overleg dat gepland wordt.

Een competitiviteitspact heeft verschillende facetten. Een eerste heeft betrekking op ‘wie’ iets moet doen. Het is absoluut nodig dat ‘alle’ overheden in dit land - federaal, regionaal, provinciaal en lokaal - samen een visie ontwikkelen. Wat baat het om op het ene niveau de lasten te verlagen en ze vervolgens op een ander niveau weer te verhogen?

De tijd dringt en dus zijn maatregelen op korte termijn nodig. Als iedere overheid al zou nagaan wat kan om de lasten voor de bedrijven te verlagen, zouden we al een stap vooruit zijn. Daarnaast kan worden nagedacht over een aanvullende strategie bij de al genomen beslissing om de loonkostenhandicap tegen 2018 weg te werken.

Ook de sociale partners kunnen hun steentje bijdragen. Ze hebben een paar maanden geleden afspraken gemaakt over een soepelere arbeidsorganisatie. Nog belangrijker is een goede, vertrouwenswekkende oplossing voor het statuut van arbeiders en bedienden.

Een tweede facet slaat op het ‘wat’. Daarover is studiemateriaal genoeg. De aanpak is nu van belang. Het huidige loonvormingsproces met zijn automatische loondrijver (de index) eet de beschikbare loonmarge volledig op. Of erger, gaat soms verder dan wat economisch draaglijk is. Dat indexsysteem is belangrijk voor de binnenlandse koopkracht, maar als het banen begint te kosten, moeten we dat systeem toch durven te bekijken. Als het koopkrachtverlies door jobverlies belangrijker wordt dan de koopkrachtcreatie door de automatische loonindexering, is er een structureel probleem.

Overheidsbeslag

Op regionaal vlak zijn ook nog heel wat mogelijkheden. Een gedetailleerde analyse van de bestaande regionale lasten op bedrijven zou op zijn plaats zijn. Een fiscaal pact met de provincies en de gemeenten is eveneens wenselijk. Dat zijn enkele suggesties, maar mits wat creativiteit zijn allicht nog andere voorstellen te bedenken. Waar het uiteindelijk op aankomt, is dat een vertrouwenswekkend signaal vertrekt naar degenen die door ondernemen toegevoegde waarde, en dus welvaart en jobs willen creëren.

Een derde en laatste aspect heeft betrekking op het ‘hoe’. Hier gaat het over de techniek en de methode: doelgericht of algemeen, nu of gefaseerd, verlagen of verschuiven? Ik doe een oprechte oproep om het overheidsbeslag gefaseerd terug te dringen. Er is een ‘globaal efficiëntiepact’ nodig dat alle overheden omvat. Is het niet verdedigbaar dat de overheden eerst bij zichzelf nagaan hoeveel budgettaire ruimte vrijgemaakt kan worden, vooraleer men de gezinnen of ondernemingen opnieuw aanspreekt?

Is het niet logisch om geen nieuwe belastingen voor te stellen die via de impact op de index opnieuw de loonkosten van de bedrijven de hoogte in jagen, de economische groei eerder nadelig beïnvloeden of één specifieke economische sector bijzonder zwaar treffen?

Is het niet aangeraden om tot één globale visie over energie te komen en te vermijden dat één beleidsniveau maatregelen neemt om de energieprijs onder controle te houden, terwijl op een ander beleidsniveau de heffingen alleen maar stijgen? Kan er op het vlak van innovatie geen tandje bijgestoken worden, opdat onze ondernemingen marktleiderschap kunnen uitbouwen in de markten van de toekomst? Ook concrete voorstellen voor administratieve vereenvoudiging, op alle beleidsniveaus, die in het laatste jaar van de legislatuur nog gerealiseerd kunnen worden, zijn meer dan welkom.

Het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) heeft met zijn sectoren aan concrete voorstellen gewerkt. We willen die graag met u delen. Als sociale partner willen we eveneens met de andere sociale partners het debat aangaan. Niet om de zoveelste analyse te maken, wel om ons te richten op actie en concrete oplossingen.