Lonen en index aanvallen zet geen zoden aan de dijk

Door Rudy De Leeuw, voorzitter van het ABVV

Ik weet niet of het u is opgevallen, maar de afgelopen tien dagen hebben me alvast duidelijk gemaakt dat de politici bijna voltijds op verkiezingsmodus zijn overgeschakeld. De lonen, bij uitstek de bevoegdheid van de sociale partners, zijn het uitverkoren onderwerp om de profileringsdrang op bot te vieren. Zo was er de ontroerende pre-electorale paringsdans van Open VLD en CD&V rond een mogelijke verlenging van de loonblokkering. De N-VA gaat in haar congresteksten resoluut voor de afschaffing van de automatische indexering.

Dergelijke voorstellen zijn sociaal choquerend en economisch weinig doordacht. Choquerend, omdat onderzoek van Test-Aankoop aantoont dat een op de vijf Belgische gezinnen het moeilijk heeft om op het einde van de maand rond te komen. En weinig doordacht, omdat niemand in staat blijkt de link te leggen met een economisch risico dat deze week uitvoerig werd bediscussieerd: dat van een economie die kampt met dalende prijzen, een economie in (dreigende) deflatie. Laat ik die link leggen.

De gevaren van deflatie zijn bekend. Als consumenten menen dat de prijzen zullen dalen, stellen zij hun aankopen uit. Waarom zou je vandaag iets kopen, als het morgen goedkoper is? Dat rationele economische gedrag veroorzaakt een krimp van de vraag en dus een bijkomende neerwaartse druk op de prijzen.

Niet alleen consumenten potten hun centen op wanneer de prijzen (dreigen te) dalen. Investeerders trekken financiële middelen uit de economie weg uit schrik dat hun investeringen in waarde zullen afnemen. De geldhoeveelheid in de economie daalt, waardoor groei achterwege blijft en de prijzen nog meer dalen. De economie komt in een neerwaartse spiraal terecht, waar niemand bij wint. Noch bedrijven, noch burgers, noch overheden.

Iedereen kijkt naar de Europese Centrale Bank (ECB) om de situatie te keren. Door de rentetarieven bijna op nul te zetten, hoopt de ECB inflatie te creëren. Geld wordt gratis in de economie gepompt, maar een hogere inflatie blijft uit. De inflatiecijfers die de Belgische minister van Economie gisteren bekendmaakte, zijn in dat opzicht weinig hoopvol. Al sinds de zomer ligt het maandelijkse inflatiecijfer onder 1 procent, terwijl de ECB 2 procent als een stabiel cijfer ziet. Waarom krijgt de ECB de kar niet gedraaid?

Werkloosheid

De ECB en de Europese Commissie zitten met hun kar vast in een sociaaleconomische chaos die ze zelf mee hebben geschapen. En hier komen de lonen op de proppen. Al drie jaar lang zien de ECB en de Commissie lagere lonen als het belangrijkste middel om de ‘probleemeconomieën’ in Europa competitief te maken. Alles wordt in het werk gesteld om de lonen te doen dalen. Minimumlonen worden geschrapt, cao’s worden omzeild, de rol van de vakbonden onderuitgehaald.

De gevolgen van dat beleid zijn na vier jaar duidelijk: de economie van de zuiderse landen ligt in puin, talentvolle jongeren trekken weg, de werkloosheid piekt, de overheidsschulden lopen verder op en de economische groei blijft in heel Europa achterwege. Vergeet de jongste hoopvolle groeiprognoses, dergelijke sprookjes worden ons al drie jaar als een wortel voorgehangen.

Een ander gevolg is het effect op de inflatie: in economieën waar de koopkracht onderuit wordt gehaald en de groei onder haar potentieel ligt, zakken de prijzen makkelijk in elkaar. Deflatie, met alle gevolgen vandien.

Het loonbeleid in de ene lidstaat is niet zonder gevolgen voor de andere. In het Europa van de 21ste eeuw zijn werknemers gedwongen openlijk met elkaar te concurreren. Spanjaarden met Fransen, Fransen met Belgen. Het deflatiespook in Europa, en specifiek in België, komt dus niet uit de lucht vallen. Het is het resultaat van een weloverwogen loonafbraakbeleid.

Wie in België onder het mom van de competitiviteit aanvallen opent op de index en verdere loonblokkeringen afkondigt, heeft weinig kaas van economie gegeten. Wie in tijden van lage groei en onbestaande inflatie de koopkracht van de werknemers wil verminderen, speelt met economisch en sociaal vuur.

Het is niet verwonderlijk dat de Europese Commissie in haar jongste aanbevelingen Duitsland bijna smeekt zijn lonen sneller te laten stijgen. Ze beseft dat andere landen enkel dan zullen volgen en dat die geen verloren decennium lang moeten ploeteren om de kar weer op gang te krijgen.