Sociale zekerheid anders financieren kan te hoge loonkosten verhelpen

Door Raf De Rycke, voorzitter van de organisatie Broeders van Liefde die psychiatrische ziekenhuizen, scholen en opvangcentra uitbaat.

Een paar relancemaatregelen gaan volgens enkele politici en werkgeversorganisaties niet ver genoeg. Structurele maatregelen om de loonkosten te verlagen en zo de loonkloof met ons omliggende landen te overbruggen blijven achterwege. De sociale zekerheid belast arbeid te veel, zowel aan werkgevers- als aan werknemerszijde.

Een mogelijke oplossing is de gezondheidszorg op een andere manier te financieren, met een positief effect op ons concurrentievermogen. Zo ontstaat een gunstig ondernemingsklimaat waardoor minder bedrijven hun activiteiten verplaatsen naar landen met lagere loonkosten en waardoor tevens nieuwe ondernemingen aangetrokken kunnen worden.

Mijn voorstel komt erop neer de gezondheidszorg niet meer te financieren via de sociale zekerheid, maar via belastinggeld. De gezondheidszorg wordt trouwens al verschillende jaren meer en meer gefinancierd met belastinggeld. De staatstoelagen (vergelijkbaar met subsidies aan ondernemingen) en de alternatieve financiering (middelen die rechtstreeks worden afgehouden van de geïnde belastingen) krijgen steeds meer een substantieel karakter.

Belastinggeld

Is de tijd niet rijp om in de sociale zekerheid een hervorming door te voeren, waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen inkomensvervangende en kostencompenserende vergoedingen? De financiering van de inkomensvervangende vergoedingen, zoals werkloosheid, arbeidsongevallen, beroepsziekten en pensioenen, kan blijven gebeuren via de sociale zekerheid. Voor de financiering van de kostencompenserende vergoedingen, zoals gezondheidszorg en kinderbijslag, kan belastinggeld gebruikt worden.

Gezondheidszorg is een niet-arbeidsgerelateerd risico en heeft geen rechtstreeks verband met het uitoefenen van een job. Het onderscheid is gemakkelijk te objectiveren en te legitimeren. Deze benadering biedt het voordeel dat de socialezekerheidsbijdrage op de lonen verlaagd wordt, zowel voor de werknemers als voor de werkgevers. Daardoor kunnen de prijzen van producten en diensten dalen, wat het concurrentievermogen van de bedrijven ten goede komt.

Voor de werknemer betekent een hervorming 3,55 procent minder inhoudingen op het loon. De werkgeversbijdrage zou met 3,80 procent dalen.

Extra opbrengsten

Een sterkere economische groei of een opleving van onze economie door een betere concurrentiepositie levert de staat meer belastingen op. Met die extra opbrengsten wordt het mogelijk de gezondheidszorg te financieren en aan te vullen met extra belastingen via een herschikking van het bestaande systeem. Dat kan in de praktijk neerkomen op een hogere belasting voor grote vermogens, hogere btw-tarieven voor bepaalde goederen en diensten, …

Mijn voorstel is niet volledig nieuw. Begin jaren negentig al werd op politiek niveau een verregaande consensus bereikt om de kinderbijslag te financieren via de belastingen. Men hanteerde vroeger in deze context de begrippen sociale verzekeringen en volksverzekeringen. De sociale verzekeringen hebben een duidelijke link met arbeid, in tegenstelling tot de volksverzekeringen. Op deze laatste kunnen in principe alle burgers een beroep doen, ongeacht hun sociaal statuut.

Gefaseerd

Laten we het begin van het debat over de hervorming van de ziekenhuisfinanciering aangrijpen om het te verruimen tot de globale financiering van de gezondheidszorg. Zo’n hervorming vraagt uiteraard tijd en zal sowieso gefaseerd moeten gebeuren.

Het onderscheid tussen arbeidsgerelateerde en niet-arbeidsgerelateerde risico’s hoeft niet per definitie te leiden tot een splitsing van de sociale zekerheid, zoals sommige politici vrezen. Dat is een totaal ander dossier. Een alternatieve financiering vergt veel politieke moed en gaat het best gepaard met een maatschappelijk debat, om duidelijkheid te creëren en voldoende garanties te bieden over onze toekomstige sociale zekerheid.

Strategische beslissingen hebben vaak maar succes als het draagvlak voldoende groot is. We hoeven echt niet te wachten op nieuwe sluitingen of faillissementen om deze fundamentele discussie ten gronde te voeren en te komen tot meer fundamentele hervormingen.