Tijd om het elektronisch stemmen ten volle te benutten

Door Bart Denoodt, ondervoorzitter van Agoria Brussel en CEO van Steria, het bedrijf dat van bij het begin betrokken was bij het elektronisch stemmen in België.

In Vlaanderen zal op 25 mei bijna zes op de tien kiezers hun stem elektronisch uitbrengen. Een digitalisering die alleen maar aan te moedigen is. Maar toch. Uit onderzoek van de afdeling Geografie van de KU Leuven blijkt dat we niet zo veel vertrouwen meer hebben in het elektronisch stemmen. Bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen, die van oktober 2012, kwam op plaatsen waar digitaal gestemd werd 9,6 procent niet opdagen, tegenover 6,7 procent waar nog met potlood en papier gestemd werd.

Misschien heeft het te maken met het wantrouwen in de digitale wereld, dat de afgelopen jaren zijn hoogtepunt heeft gekend. Het NSA-schandaal heeft pijnlijk duidelijk gemaakt dat onze privégegevens zomaar te grabbel liggen. Hackers hebben het onder meer gemunt op Belgacom, en mogelijk ook op de privégegevens van klanten, en dus van ons allemaal. Of het nu hackers zijn, of buitenlandse inlichtingendiensten: onze privacy ligt onder vuur, zoveel is duidelijk. En geen enkel bedrijf of organisatie blijkt nog veilig te zijn.

Is het wantrouwen tegenover elektronisch stemmen terecht? Of moeten we integendeel meer investeren in technologische ontwikkelingen die de stembusgang gemakkelijker, efficiënter en betrouwbaarder maken? Ik pleit voor dit laatste. Het zou een fout signaal zijn om vanwege de kinderziektes en vanwege de angst voor veiligheidslekken definitief terug te grijpen naar potlood en papier. Ons land staat voorop als het gaat om e-banking, waarom kunnen we dan ook niet de lead nemen in e-voting?

Ook twee jaar geleden stemde bijna zestig procent van de Vlaamse kiezers elektronisch. Uit verschillende studies blijkt dat elektronische stemcomputers betrouwbaarder zijn dan manueel stemmen met potlood en papier. Bovendien vermindert het aantal blanco en ongeldige stemmen aanzienlijk en wordt doelbewuste fraude beperkt. Elektronisch stemmen is ook anoniemer en het aantal tellers wordt daardoor beperkt.

Project

Maar we moeten ook nog verder durven denken. Elk verkiezingsjaar worden halsbrekende toeren uitgehaald om de stemmen van de Belgen die in het buitenland wonen te verzamelen en naar Brussel te halen. Ongeveer de helft van alle stemgerechtigde Belgen in het buitenland brengen een stem uit. Dat zouden er veel meer kunnen worden. Buitenlandse Zaken kondigde in 2010 een project aan om online stemmen in het buitenland vanaf 2015 mogelijk te maken, tenminste als het risico op fraude laag kan gehouden worden. Maar over dat project hebben we nooit meer iets gehoord.

In Frankrijk kregen Fransen in het buitenland al de kans om hun stem online uit te brengen. Maar de échte voorloper inzake online stemmen is Estland. Daar kunnen burgers sinds 2005 online stemmen voor Europese en parlementaire verkiezingen. Dat gebeurt aan de hand van een gecodeerde identiteitskaart en software die de kiezer moet installeren. Het aandeel elektronische stemmen begon met 2% in 2005, steeg tot 5,4% in 2007 en  in 2011 zelf tot 24,3%. Bij de Europese verkiezingen was een groei merkbaar van het aantal elektronische stemmen van 27% in 2004 tot 43% in 2009.

Uiteraard zijn er gevaren verbonden aan online stemmen. De stembusgang is een essentieel onderdeel van democratie en als er ook maar een klein gevaar is dat die niet helemaal betrouwbaar verloopt, zijn de gevolgen niet te overzien. Ook de transparantie kan er onder lijden, de kiezer kan niet bevestigd zien of zijn of haar stem correct opgeslagen is en meegeteld zal worden. En last but not least, de veiligheid van het internet is - zoals gezegd -  niet absoluut.

Bewuster

Maar toch, de digitalisering is niet meer weg te denken uit onze samenleving. We hebben het e-onderwijs, onze administratie doet inspanningen om steeds meer digitaal te werken, waarom zouden we dan ook onze parlementen niet verkiezen via internet?

Ook kunnen jonge mensen gemotiveerd worden om bewuster deel te nemen aan de verkiezingen. E-voting is de laatste stap in het proces van de modernisatie van het gehele administratieve proces. De kosten van de verkiezingen kunnen bovendien erg gereduceerd worden. Ik roep eenieder op om dit debat aan te gaan, en zich niet te laten verlammen door het spook van de cyberonveiligheid. Vandaag moeten we stappen zetten om op zijn minst te onderzoeken hoe we digitale verkiezingen in de toekomst kunnen organiseren. Nog langer wachten is een verlies voor de toekomst.