Vlaams onderwijs alweer geslaagd met grote onderscheiding

Door Philip Brinckman, lid van het directieteam van het Sint-Jozefcollege in Turnhout en mede-oprichter van vzw ’t Leebeekje, een organisatie voor kansarme kinderen.

De OESO is ook de gangmaker van de befaamde Pisa-rapporten. Deze rapporten worden door de voorstanders van een masterhervorming handig misbruikt om er hun structurele hervorming mee te onderbouwen.

Het jongste rapport prijst de hoge scholingsgraad in België (en dus ook in Vlaanderen). Dankzij het uitstekende onderwijs in Vlaanderen is de werkloosheid voor jongeren die enkel een diploma secundair onderwijs op zak hebben in de huidige economische crisis slechts met 1,2% toegenomen. In de OESO-landen is er een toename van 3,8% en in Europa zelfs van 5,1%. Voor de hooggeschoolden zijn de cijfers nog beter. Voor hen is de (jeugd)werkloosheid tussen 2008-2011 slechts met 0,2% toegenomen. In de andere OESO-landen is er een toename van 1,5% en in Europa zelfs met 2%. Nogmaals: het Vlaams onderwijs doet het dus ook op dit vlak uitstekend.

Als we de inhoud van het OESO-rapport parafraseren is de boodschap aan de jongeren duidelijk: ‘Er is toekomst voor iedere jongere die zich wil scholen. Hoe beter je je inzet voor je studies en hoe langer je naar school gaat, hoe minder kans je hebt om het slachtoffer te worden van werkloosheid. Naar school gaan in Vlaanderen, is de beste garantie op werk. Haak dus niet af en zet door, hoe moeilijk je het ook hebt’.

Natuurlijk doet het OESO-rapport ook een appèl op de leerkrachten: ‘Jullie, leerkrachten, zijn de grootste troef voor de toekomst van de jongeren. Wees jullie bewust van jullie bijzondere plaats. Besef dat jullie vakbekwaamheid, didactische vaardigheid en pedagogische onderlegdheid het verschil kunnen maken. Neem de jongeren mee in een leerverhaal door jullie passie en charisma. Durf het leerproces door de ogen van de leerlingen te zien en leer de leerlingen om het onderwijsproces met de ogen van de leerkracht te zien. Dit wordt een win³-situatie’.

Ouders

Maar de OESO roept ook nog een derde partner op om zijn verantwoordelijkheid te nemen. Je hoort dit minder, maar studies zijn hierover ondubbelzinnig: om een diploma te halen zijn naast de jongeren en de leerkrachten, vooral de ouders belangrijk. Ook op hen wordt een beroep gedaan: ‘Jullie, ouders, jullie beslissen mee over de toekomst van jullie kinderen. Jullie hebben een droom voor je kind. Wel, naar school gaan, zo lang mogelijk leren, is één van de sleutels voor een gelukkig leven. Steun daarom je kinderen om al vanaf de kleuterklas naar school te gaan. Wees geïnteresseerd in wat je kind op school doet. Maar ook: sta open voor wat de school doet. Spreek de taal van de school. Ga naar oudercontacten, schoolfeesten, schooltoneel, voordrachten… Zet je in voor een ouderraad, want studies bewijzen dat ouders met interesse voor de school, beter lerende kinderen hebben’.

En ook de overheid kan iets doen. Zij kan de jongeren en ouders sensibiliseren en vooral: zij moet erover waken dat de beste krachten zich voor het onderwijs interesseren en hier hun roeping in zien. Dit doe je niet door het Vlaamse onderwijs voortdurend als een probleemkindje te behandelen.

Zijn we nu niet te euforisch en zelfgenoegzaam? Zijn er dan geen uitdagingen meer in het onderwijs? Zeer zeker: de kopgroep van onze leerlingen gaat er in de recente peilingen op achteruit. Dit moet ons zorgen baren. Het blijkt dat onze sterkste leerlingen te weinig uitgedaagd worden. Jammer genoeg voorziet het masterplan hiervoor geen oplossing, want een brede eerste graad betekent niet noodzakelijk een diepere eerste graad.

Diploma

Een ander pijnpunt is dat een kleine groep jongeren uit de onderwijsboot valt. Ook zij hebben recht op het schitterende onderwijs dat Vlaanderen biedt. Maar voor alle duidelijkheid: in Vlaanderen gaat het over 8,7%. U leest het goed: slechts 8,7% van de min-24-jarigen haalt geen diploma secundair onderwijs. Dit is het recente cijfer van de FOD (federale overheidsdienst), en het cijfer daalt jaar na jaar. De ideologische voorstanders van een grote hervorming laten ons graag geloven dat dit cijfer veel hoger ligt. Zelfs bepaalde media lokken ons als Sirenen. Hun klaaggezang bestaat voornamelijk uit opgeblazen cijfers en uit hun context gerukte informatie. Weldenkende mensen hoeven geen was in hun oren te steken om te ontsnappen aan de desinformatie van de voorstanders van een grote structurele hervorming van het onderwijs. Ze hoeven alleen de cijfers te checken en via de weg van de overweging de juiste conclusies te trekken.

Dus ook op het vlak van de schooluitval is Vlaanderen met zijn 8,7% één van de beste leerlingen van de klas. Het Europees gemiddelde ligt veel hoger, nl. 15%. Europa heeft zijn lidstaten dan ook opgeroepen om in 2020 dit percentage terug te dringen tot 10%. Vlaanderen scoort hier dus nu al veel beter! Alweer een goed rapport voor Vlaanderen.

Centrumsteden

Maar nogmaals: het kan toch nog beter. We moeten ons dringend focussen op die 8,7% jongeren die geen diploma halen. Voor we dit doen, zullen we echter eerst af moeten van ons politiek hypercorrect denken. Vooraleer we de pleister op de wonde kunnen leggen, moeten we de wonde (h)erkennen. We moeten af van het ideologisch geruzie. We moeten erkennen dat de schooluitval het hoogst is in centrumsteden en het meest voorkomt bij jongens. Schooluitval treft daarbij vooral jongeren die in het BSO, deeltijds beroepsonderwijs en het buitengewoon secundair onderwijs zitten. Op deze groep moeten we inzetten. Met we bedoel ik: leerkrachten en beleidsmensen, maar ook de ouders. Chirurgische, doelgerichte ingrepen zijn hier noodzakelijk, geen amputaties. We moeten durven erkennen dat het probleem meestal gedetecteerd kan worden in de kleuterschool en in de eerste jaren van de lagere school.

Jammer genoeg wordt in het debat vaak de betrokkenheid van de jongeren vergeten. We moeten hen uit hun slachtofferrol halen, want ook de kwetsbare jongeren zelf zullen bereid moeten zijn om een tandje bij te steken om bij het peloton aan te sluiten. Ze zijn omwille van allerlei redenen jammer genoeg op achtervolgen aangewezen. Laten we die jongeren de beste trainers (leerkrachten-pedagogen) geven om een versnelling hoger te schakelen. Laten we vooral in hun oortje de boodschap herhalen: ‘Ook van jullie verwachten we veel. Ook jullie kunnen jezelf overstijgen’. Zo genereert respect zichzelf.

Leervermogen

Spijtig genoeg weigeren bepaalde politici en onderwijskundigen de kracht van het zelfopwekkende leervermogen te (h)erkennen. Wij in het werkveld zijn dagelijks getuige van wat inspanning (van de jongere) en aanmoediging (door de ouders en leerkrachten) mogelijk maakt.

Laten we echter ook niet vergeten dat er jammer genoeg altijd mensen zullen zijn die niet kunnen volgen, welke inspanning ze ook leveren en wat we ook proberen. Laten we voor deze mensen het allerbeste sociale vangnet voorzien en dit vanuit een diep respect voor hun menselijke evenwaardigheid. De sterkste schouders moeten bereid zijn om hiertoe hun steentje bij te dragen, zonder te culpabiliseren en zonder gezeur, meer dan gewoon en met een groot hart.