Wie het cordon sanitaire laat vallen, doet een belangrijke politieke boodschap en grens vervagen

Door Pascal Delwit, politicoloog aan de Université Libre de Bruxelles (ULB).

Op woensdag 9 januari 2013 is een einde gemaakt aan een politieke afspraak die al meer dan 20 jaar werd gerespecteerd. Het cordon sanitaire tegen het Vlaams Blok en sinds 2004 tegen het Vlaams Belang is stopgezet in Denderleeuw. Het nieuwe schepencollege kon er daar enkel komen dankzij de steun van de drie gemeenteraadsleden van het Vlaams Belang.

De keuze van de Denderleeuwse fracties van CD&V en N-VA, en nog meer de goedkeuring door Wouter Beke en Bart De Wever van deze evolutie, is tegelijk erg en bevreemdend. Erg, omdat ze van het Vlaams Belang, een extreemrechtse partij, een kingmaker maakt in een delicate situatie. CD&V en N-VA hebben immers aan de expliciete steun van het Vlaams Belang de voorkeur gegeven boven een akkoord of een compromis met andere democratische partijen -sp.a en Open VLD- dat ze onbevredigend vonden.

Dubbel erg, want buiten het geval Denderleeuw op zich is er ook het precedent. Er is het gevaar dat we voorgoed vertrokken zijn. En het is verontrustend dat de partijen banaliseren wat er in Denderleeuw gebeurt en zelfs ontkennen dat het cordon is doorbroken.

Boodschap

Maar uiteindelijk is het misschien het bevreemdende karakter van deze door CD&V en N-VA gestelde politieke daad dat het meest in het oog springt.

Het cordon sanitaire was een boodschap. Een boodschap naar verschillende politieke en sociale spelers die belangrijk zijn in een vertegenwoordigende democratie: de partijen en hun verantwoordelijken, en de kiezers.

Het cordon sanitaire instellen kwam neer op een duidelijke bevestiging van het verschil tussen democratische partijen, weze het felle tegenstanders, en niet-democratische partijen. Er was een ‘grens’ ingesteld en aanvaard. Geen sprake van stemmingen of akkoorden die af zouden hangen van het Vlaams Belang. Hoe moeilijk het ook was in 2006, er is nooit een stilzwijgend of expliciet akkoord geweest met het Vlaams Belang voor een gemeentelijke of provinciale meerderheid, laat staan een regionale. Door die grens over te steken, scheppen de partijen een precedent waarop alle politiek verantwoordelijken zich zullen kunnen beroepen die denken voordeel te kunnen halen uit de steun of het mee besturen van het Vlaams Belang als alternatief voor een akkoord met democratische politieke tegenstanders. Hoe gaat men lokale partij-afdelingen terugfluiten die het precedent van Denderleeuw in de toekomst willen navolgen?

De Wever

Vanuit het oogpunt van de kiezers was de boodschap van het cordon van hetzelfde kaliber: ‘stemmen op het Vlaams Belang is nutteloos, het is een partij zonder invloed op coalities en het beleid.’ Het is eigenaardig dat men die boodschap afzwakt of uitgomt net op het moment dat hij het Vlaams Belang electoraal schade heeft toegebracht, grotendeels ten voordele van de N-VA. Bovendien had ze een centrifugaal effect binnen het Vlaams Belang. De ooit ijzersterke interne discipline heeft er plaats gemaakt voor stevige spanningen en dissidenties.

Het is politiek moeilijk te begrijpen, des te meer omdat Bart De Wever, met argusogen gevolgd, zich duidelijk en stevig had gepositioneerd tegenover het Vlaams Belang toen enkele individuele toenaderingen voor wat beroering hadden gezorgd.

Opmerkelijk is ook dat de grens tussen het Vlaams Belang en de andere partijen doorbroken wordt op een moment dat het Vlaams Belang voor de vlucht vooruit gekozen had door zich weer te profileren rond de thema’s die net voor dat onderscheid tussen het Vlaams Belang en de andere politieke partijen zorgden.

In die omstandigheden zou de stemming van woensdag in Denderleeuw op termijn wel eens meer kunnen zijn dan het randfenomeen dat men er nu wil van maken.