Onze overheid wacht voor 60 miljard aan facturen

De federale regering buigt zich deze week over de begrotingscontrole. Door de onzekerheid over de economische vooruitzichten is die oefening niet evident. Bovendien staat de normale budgettaire controle vanuit Europa nog altijd op pauze door de crisissituatie. Tot een echt grondige analyse van de toestand van de overheidsfinanciën zal het nu dus niet komen. Die dringt zich nochtans op. Onze overheidsfinanciën zijn niet op orde en er komende de volgende jaren belangrijke facturen op ons af.

Volgens het Monitoringcomité liggen we dit jaar op koers voor een begrotingstekort van zo’n 24 miljard euro. Door de Oekraïnecrisis en de impact op onze economie wordt dat allicht nog wat meer. Cruciaal is dat volgens alle vooruitzichten het begrotingstekort na de corona- en Oekraïnecrisissen structureel veel te hoog blijft, waardoor we geen buffers meer hebben voor toekomstige crisissen.

Bovendien liggen al extra facturen klaar: door de vergrijzing zullen de jaarlijkse sociale overheidsuitgaven in 2045 bijna 19 miljard euro hoger liggen dan vandaag. Als we na decennialange onderinvesteringen onze overheidsinvesteringen naar het niveau van voorbeeldlanden als Finland en Zweden willen tillen, is 12 miljard euro per jaar extra nodig.

En als we onze defensie-uitgaven naar de NAVO-doelstelling van 2 procent van het bruto binnenlands product willen brengen, betekent dat een kleine 5 miljard extra per jaar (allemaal bedragen in euro’s van vandaag). Daar komen ook nog extra uitgaven voor de duurzame transitie bovenop, maar daarvoor zijn vandaag geen betrouwbare ramingen.

Samen gaat het om 60 miljard euro aan facturen. Naast het begrotingstekort van 4,5 procent van het bbp ligt nog eens 6,7 procent van het bbp aan extra uitgaven te wachten. En we vertrekken al van bij de hoogste overheidsuitgaven in Europa. Meer dan een begrotingscontrole hebben we dan ook een grondige doorlichting van onze overheidsuitgaven nodig.

Het onder controle houden van de vergrijzingsuitgaven start met een pensioenhervorming met aandacht voor de financiering - wat bij de huidige voorstellen van minister van Pensioenen Karine Lalieux opmerkelijk ontbrak - en het herzien van de financiële incentives in de gezondheidszorg.

Daarnaast zit de verhouding tussen investeringen en lopende uitgaven volledig scheef in onze overheidsfinanciën. Binnen de lopende uitgaven zou ruimte gecreëerd moeten worden voor meer groeibevorderende investeringen. Dat soort elementen liggen deze week niet op tafel, maar onze beleidsmakers kunnen die niet blijven negeren.