Brooddoos

Het schooljaar was amper begonnen of er doken al problemen op. Niet zozeer met coronabesmettingen, maar met schoolboeken. Duizenden leerlingen in alle netten en alle onderwijsvormen bleken op de schoolbanken te zitten zonder boeken. Dat lag niet alleen aan distributieproblemen met de leveranciers. Vele honderden leerlingen bleken effenaf ‘geen recht’ te hebben op schoolboeken. Hun ouders hadden nog een openstaande rekening bij de externe leveranciers.

Of hoe het recht op onderwijs ondergeschikt wordt gemaakt aan de marktlogica waarbij wanbetalers geen service krijgen. Alleen zijn de schoolkinderen hier letterlijk het kind van de rekening. Een mens zou heimwee krijgen naar de jaren 80 en 90, toen elk kind aan het begin van het schooljaar een (zo goed als) gratis pakketje boeken kreeg uitgereikt door studiemeesters. Maar dat waren dan ook geen invulboeken met grote winstmarges.

Die verfomfaaide, vergrijsde exemplaren vol ezelsoren en inktvlekken hebben menige schoolcarrière gered.

Niet gratis - ook niet in de jaren 90 - was het eten op school. Al was er links en rechts wel een goede ziel van een studiemeester, directeur of leerkracht die een extra brooddoos meenam naar school. Speciaal voor kinderen die geregeld hun boterhammen ‘vergaten’. Ruim 30 jaar later zien we hoe zulke persoonlijke initiatieven bij een aantal Gentse scholen in een officieel jasje worden gegoten. De scholen starten met Brood(doos)nodig, een actie waarmee ze via schenkingen en giften in gezonde maaltijden willen voorzien voor het toenemend aantal leerlingen dat met honger op de schoolbanken zit.

Een en ander is het gevolg van de afbouw van de warme maaltijden op school. Daarmee kwam de verantwoordelijkheid voor de inhoud van de brooddozen weer volledig bij de ouders te liggen. Helaas is dat voor heel wat kinderen slecht nieuws. Want niet alle ouders vullen elke dag een brooddoos met een smakelijke, voedzame en uitgebalanceerde maaltijd. Er is onmacht en onkunde (en in extreme gevallen zelfs desinteresse of onwil) om daar werk van te maken. Getuige de vele brooddoosjes gevuld met koffiekoeken, koude frieten of chips.

Wiskunde

De negatieve component van het mattheuseffect komt dan al gauw om de hoek kijken: ‘wie niets heeft, hem zal zelfs wat hij heeft nog worden ontnomen.’ Wie honger heeft, heeft een grote kans om minder goed te presteren op school. ‘Een kind met honger staat niet open voor Frans, wereldoriëntatie of wiskunde’, zegt Luc Beirnaert, de coördinator van Brood(doos)nodig.

Het is wrang te zien hoe bepaalde excellenties aankijken tegen de vaak verstrengelde problematieken in onderwijs en kinderarmoede. Minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) is van plan 100 miljoen euro te besparen in het onderwijs. Een bedrag dat vakbonden en onderwijskoepels naar adem doet happen. Minister-president Jan Jambon (N-VA) liet in een interview met de krant De Zondag verstaan dat de Vlaamse regering geen extra budget vrijmaakt voor kinderarmoede, want ‘er wordt al veel ingezet op tewerkstelling, kinderopvang en zorg’.

‘Wie werkt, kan uit de armoede kruipen.’ Dat lijkt wel het voornaamste motto van deze regering. Alsof de kansarmen onder haar bevolking louter wat empowerment en een beetje (zachte) dwang behoeven om uit de miserie te raken. Dat dat een grove misvatting is, mag blijken uit het stijgende aantal werkende armen. Ook in de welvaartsstaat Vlaanderen. Het gaat niet louter om mensen bij wie het precaire ingebakken lijkt in de beroepsgroep, zoals poetshulpen of koeriers. 

Erger is dat de Vlaamse regering haar deel van het contract niet nakomt. Meer dan ooit is een degelijk onderwijs nodig. Niet alleen om een baan te vinden, maar ook om wegwijs te raken in een ingewikkeld maatschappelijk en economisch kluwen, waar het individu steeds vaker alleen staat tegenover globale spelers. Op dat vlak laat Vlaanderen zijn huidige en toekomstige generaties in de steek.