Donkere wolken boven arbeidsmarkt

September is voor mij bedrijfsbezoekmaand. De rentree is het ideale moment om bij te praten en snode plannen te smeden met klankborden in het Belgische bedrijfsleven. Niets dat meer enthousiasmeert dan de degens te mogen kruisen met de mensen aan het stuur van onze welvaartsmotoren. De vele koffies en lunches zijn een masterclass Belgische economie for dummies. En de dummie ben ik.

Geen enkele MBA-opleiding aan Harvard of Vlerick weegt op tegen de optelsom van inzichtelijke anekdotes, prognoses en intriges die ik geserveerd krijg. De ruwe data die uit deze bedrijfsbezoeken voortvloeien, zijn weliswaar niet even robuust als de conjunctuurpeilingen van de Nationale Bank, maar ze geven we een idee van wat dit land te wachten staat.

Een synthese van de vele gesprekken met ondernemers en beleidsmakers levert vaak opvallende resultaten op. Bij de eersten gaat het doorgaans over de essentie: de nood aan diepgaande hervormingen in hun sectoren. Bij de tweede groep weegt de waan van de dag door. Van welke partij de gesprekspartners ook zijn, ze verliezen zich al te vaak in doorwrochte analyses over politieke vetes, postjes, figuren, identiteitsdebatten en mediarelletjes.

De Belgische welvaart is het grootste slachtoffer van het onvermogen van onze beleidsmakers om te hervormen in een economie waar de belangrijkste actoren - politieke partijen en sociale partners - continu de status quo aanklagen, maar tegelijk de eigen privileges tot het bittere einde verdedigen.

Kwelduivel

De sombere toon van de gesprekken verraadt donderwolken boven de Belgische economie. De grootste werkgevers in dit land krijgen steeds meer signalen vanuit hun hoofdzetels in het buitenland dat de activiteiten, productieafdelingen en vestigingen in België ter discussie staan. De hoge loonkosten blijken de grootste kwelduivel.

De automatische loonindexering blijft een blok aan het been voor veel werkgevers. Die kregen in 2022 al een historisch hoge loonindexering van 11 procent te slikken en mogen zich dit jaar nog eens opmaken voor een loonkostenstijging van 3 à 4 procent. De inflatiekosten en de krapte op de arbeidsmarkt zijn de kers op de taart.

Sinds de bescheiden taxshift van de regering-Michel I zijn geen noemenswaardige loonkostenmaatregelen genomen om het tij te keren. Ook op het Vlaamse niveau voorspelt het afschaffen van de Vlaamse jobbonus weinig goeds.

Bij talloze grote spelers en kmo’s staat het water aan de lippen door de loonkosten. De industrie en de bouwsector luidden al een tijdje de alarmbel. Maar beleidsmakers horen het amper.

De rij van bedrijven die na Van Hool, Audi Brussels, Micobel, Barry Callebaut, Esprit, Ontex, AkzoNobel, Carpetright, LKQ Belgium en Bristol afvloeiingen, herstructureringen of faillissementen aankondigen, zou wel eens ellenlang kunnen worden. Hopelijk schieten ze in Arizona-kringen en bij de Vlaamse regering snel in actie.