Niet-vrijblijvende opinies zijn beter dan likes of tweets

Door Andreas Tirez, kernlid van de liberale denktank Liberales. Blogt op economieblog.be

Public choice is een economische theorie die de politiek of de overheid niet als een monolitisch blok bekijkt, maar als een verzameling individuen, elk met hun drijfveren. De onderzoekers zijn nogal pessimistisch over het efficiënt handelen van de politieke overheid. De meeste burgers controleren hun overheden niet. Het levert hen niets op zich goed te informeren over het beleid en een weloverwogen stem uit te brengen. Dat vraagt heel wat tijd en moeite. En de kosten wegen voor het individu niet op tegen de opbrengst. Die opbrengst is namelijk nihil: één stem maakt nagenoeg geen kans de verkiezingsuitslag te bepalen. Het is dus rationeel je niet goed te informeren.

De Amerikaanse econoom Bryan Caplan gaat nog een stapje verder en stelt dat kiezers zich niet alleen slecht informeren, maar zich in hun stemgedrag laten leiden door emotionele drijfveren. Kiezers stemmen voor een beleid waar ze zich goed bij voelen, ook al is dat niet efficiënt of te duur. De kosten van een slecht beleid worden niet meegerekend, omdat het individu correct inschat dat zijn stem toch niet bepalend is.

Hetzelfde mechanisme speelt bij opiniemakers. Ook zij spuien kosteloos opinies, aangezien ze er weinig of niet op worden aangesproken. Caplan probeert dat op te lossen door opiniemakers aan te sporen weddenschappen aan te gaan die gelinkt zijn met hun uitspraken. Een opiniemaker die voorspelt dat migratie positief is voor het ontvangende land kan met een opiniemaker met een tegengestelde mening een weddenschap aangaan. Zo worden opiniemakers gedisciplineerd om geen vrijblijvende uitspraken te doen en de kosten van hun uitspraken beter in rekening te brengen. Put your money where your mouth is.

Zo’n mechanisme zou niet alleen vrijblijvende opinies verminderen, maar vooral de opinies laten opmerken waar iets aan vast hangt. Daarom heb ik een niet-vrijblijvende petitie opgezet. Die pleit dat België 100.000 vluchtelingen moet opnemen. Wie akkoord is, tekent de petitie met een donatie. Het tekenen van petities is normaal te vrijblijvend. Misschien tekenen mensen alleen omdat het hen een goed gevoel geeft, en niet zozeer omdat ze willen dat België 100.000 vluchtelingen opvangt. Ze weten dat hun handtekening nooit het beleid bepaalt. Er zijn natuurlijk mensen die de petitie tekenen omdat ze wél achter de oproep staan, maar het is onmogelijk een verschil te maken tussen de twee categorieën. Door een donatie te vragen als handtekening, hangt er onmiddellijk een kost aan vast en is de opinie niet meer vrijblijvend. Zo’n niet-vrijblijvende opinie overstijgt de waarde van een facebookpost of tweet. En indien zo’n petitie massaal ondertekend wordt, is dat veel moeilijker te negeren.

De opbrengst van de petitie gaat naar Vluchtelingenwerk Vlaanderen, maar het ophalen van geld is niet het doel van de petitie. Er kunnen ook mensen de petitie tekenen omdat ze denken dat immigratie positief is en dus geen extra kosten oplevert, maar op langere termijn juist opbrengt. Geld ophalen is dan niet nodig. De donatie is enkel om je opinie niet vrijblijvend te maken. Natuurlijk moet er iets met het opgehaalde geld gebeuren, en dus heb ik een organisatie gekozen die bij de vluchtelingencrisis vooral kosten op korte termijn maakt.

Uiteraard zijn er andere manieren om op een niet-vrijblijvende manier je solidariteit te betonen. Een gift of je inzetten als vrijwilliger bijvoorbeeld. Met een niet-vrijblijvende petitie wordt er een bijkomende mogelijkheid gecreëerd voor wie zijn stem wil laten horen in het maatschappelijke debat.

Teken de petitie hier.