Nieuw conservatisme

Exit Dries Van Langenhove. Althans uit het parlement. De stichter van Schild & Vrienden zetelt niet langer als onafhankelijke in de Vlaams Belang-fractie van de Kamer, maar verdwijnt niet van de activistische radar. ‘Ik ga door waar ik het grootste verschil kan maken voor het volk: op mijn eigen mediakanaal’, zei Van Langenhove. Zo kan hij verder afdalen in samenzweerderige krochten van QAnon zonder partijvoorzitter Tom Van Grieken al te veel in verlegenheid te brengen.

Zorgen over een electorale dip hoeft die laatste zich vooralsnog niet te maken. Het kiespubliek van Dries is gecoverd zolang Filip De Winter in Vlaanderen de boer op gaat om de bevolking angst aan te jagen met zijn verhalen over vermeende omvolking en alle calamiteiten die dat mee zal brengen. Tenminste nog voor de verkiezingen van 2024. Wat daarna volgt, is een ander verhaal.

Partijen als het Vlaams Belang en hun evenknieën Front National en Forum voor Democratie lijken voortgestuwd te worden door gunstige passaatwinden. Onlangs publiceerden Le Soir en de RTBF de resultaten van het vijfjaarlijkse onderzoek Noir Jaune Blues. De enquête schetst een ontluisterend beeld van een versplinterde samenleving die haar geloof in de democratische instellingen grotendeels kwijt is en die rijp lijkt voor een meer autoritair bewind.

Ruim 70 procent van de Belgen zegt dat ons land een sterke leider nodig heeft die het volk begrijpt. Eentje die zelfs verkiezingen en parlementen mag omzeilen of buitenspel zetten. Zolang hij maar komaf maakt met de elites in de politiek, financiën en media. Die kosmopolitische elites spannen volgens bijna de helft van de ondervraagden samen met vreemdelingen om de ‘echte’ Belgen te onderdrukken. Daarmee leunen de resultaten van Noir Jaune Blues dicht aan bij eerdere onderzoeken.

Het lijkt wel of het Europese continent, ooit het zelfverklaarde baken van de Verlichting, afstevent op een Nieuwe Restauratie. Een hernieuwd verlangen naar conservatisme.

Brallende influencers

Op zich is dat niet verwonderlijk. Mensen die moeten leven in tijden van pandemie, klimaatverandering en een oorlog in hun achtertuin zijn nogal gauw geneigd om te willen behouden wat is. Vooral als dat betekent dat je het beter hebt dan pakweg 85 procent van de wereldbevolking.

Grote aanjagers van die trend zijn brallerige, misogyne influencers als Andrew Tate zijn, met een aanhang die vooral grossiert in puberale opstoten van de hormonale huishouding. Fel gemediatiseerde schijngevechten tegen de excessen van woke geven hen nog extra zichtbaarheid.

Maar ook een deel van de moslims zal een drijvende kracht achter het nieuwe conservatisme in Europa vormen. Volgens het Pew Research Center maken ze tegen 2050 zo’n 15 tot 20 procent uit van de Europese bevolking, een electoraal reservoir om rekening mee te houden. Gulnaz Sibgatullina van de Universiteit van Amsterdam deed onderzoek naar bekeerlingen en ontdekte dat Europeanen met een rechts gedachtegoed vaak veel affiniteit hebben met de islam.

Het gematigde conservatisme met traditionele visies op onder meer mannen- en vrouwenrollen blijkt geweldig aantrekkelijk voor delen van de jonge(re) generaties. Een terugtrekking naar kerngezinnen, met familiewaarden voorop en een zin voor (eigen) gemeenschap worden ‘in’. Ook uit noodzaak, door een erosie van de sociale voorzieningen van de overheid is het ieder voor zich. Links progressief dreigt dan te vervellen tot een levensstijl voor wie het zich kan veroorloven.

Michael Benhamou, een onderzoeker bij het Wilfried Martens Centre for European Studies, de denktank van de EVP, ziet er zelfs een opportuniteit in om de slabakkende cijfers van de christendemocratische partijen op te krikken. Hij ziet in de nabije toekomst een alliantie ontstaan tussen de christendemocratie, conservatieve delen van de groene beweging en de moslimstemmers. Benieuwd hoe hun mediakanalen er dan zullen uitzien.