Op naar 9 miljard aan extra overheidsinvesteringen per jaar

Onze overheden investeren al decennia te weinig. De voorbije 25 jaar kwamen de overheidsinvesteringen in ons land gemiddeld uit op 2,3 procent van het bruto binnenlands product (bbp) per jaar, na Duitsland het laagste cijfer van Europa. Die investeringen zijn net voldoende om normale slijtage op te vangen, maar niet om onze publieke infrastructuur gelijke tred te laten houden met de groeiende economie.

De publieke kapitaalvoorraad brokkelt dan ook al jaren af, en wordt door het Internationaal Monetair Fonds (IMF) vandaag geraamd op 40 procent van het bbp. Dat is na Ierland het laagste van Europa. Dat is extra pijnlijk omdat de belastingdruk in België tot de Europese top behoort. Die belastingen gaan duidelijk niet voldoende naar investeringen.

De huidige crisis is een ideaal startpunt om die historische beleidsfout bij te sturen. Overheidsinvesteringen hebben een hogere economische impact dan andere overheidsuitgaven, uitkeringen of belastingen. En in periodes van onzekerheid neemt die impact nog toe. Volgens het IMF klimt de multiplicator van overheidsinvesteringen in zo'n situatie op korte termijn ruim boven 2. Dat betekent dat voor elke euro extra investeringen de totale economische activiteit met meer dan 2 euro toeneemt. Op langere termijn ligt die impact nog hoger.

Die multiplicator maakt ook duidelijk dat het geen probleem is om dat soort productieve investeringen te financieren met extra overheidsschuld, en al helemaal niet in het huidige klimaat van extreem lage rentes.

Een belangrijke kanttekening is dat de Belgische overheden in het verleden vooral schulden aangingen voor niet-investeringsuitgaven, wat veel minder verantwoord is. Op de verhouding tussen publieke kapitaalvoorraad en overheidsschuld scoort België het slechtst van alle industrielanden. Hopelijk leidt deze crisis ook op dat vlak tot een kentering.

Katalysator

De eerste stappen naar meer overheidsinvesteringen zijn ondertussen aangekondigd, met onder meer de Vlaamse plannen voor 4,3 miljard extra investeringen, zij het gespreid over meerdere jaren. Die stappen blijven voorlopig evenwel te beperkt. Als we aansluiting willen vinden met Europese toplanden als Finland en Zweden, dan moeten onze overheden jaarlijks 2 procent van het bbp, of zo’n 9 miljard, extra investeren. Niet éénmalig, niet gespreid over meerdere jaren, maar elk jaar opnieuw.

Hopelijk is corona de katalysator om eindelijk echt werk te maken van een structurele inhaalbeweging in productieve overheidsinvesteringen. Onze economie kan er alleen maar sterker door worden.            

Bart Van Craeynest
Hoofdeconoom bij Voka en auteur van het boek Terug naar de feiten