Opium van de slimmen

De heropening van de kappers was voor mij niet het grootste nieuws van de voorbije week, al zal ik opgelucht zijn eindelijk mijn coronacoupe te kunnen elimineren. Nee, de kernbom waar ik wakker van schrok, was de hallucinante schikking van McKinsey. Het consultingbedrijf betaalt 574 miljoen dollar aan 47 Amerikaanse staten om zijn hachje te redden in het opiatenschandaal. Na het Enron-schandaal van 2002 werd het audit- en consultinglandschap helemaal herverkaveld. Dit kan nog ingrijpender worden.

Het opiatenschandaal heeft monstrueuze proporties aangenomen. De verslavende effecten van medisch voorgeschreven opiaten zijn catastrofaal: het aantal doden door overdosissen is in de VS in 20 jaar verviervoudigd. Er stierven bijna een kwart miljoen Amerikanen door een overdosis van dit soort geneesmiddelen. Miljoenen kampen met een verwoestende verslaving.

De kern van alle kwaad bleek lange tijd Purdue Pharma te zijn, eigendom van de steenrijke familie Sackler, dat de pijnstiller OxyContin op de markt bracht. Dat product veroorzaakte een bijzonder groot deel van de opiatenravage. Purdue betaalde eind vorig jaar meer dan 8 miljard dollar aan de Amerikaanse Justitie in een schikking. De Sacklers hebben ook al 200 miljoen dollar opgehoest om buiten schot te blijven.

Reputatie

Nu betaalt McKinsey, dat Purdue had geadviseerd, 574 miljoen. De reputatie van McKinsey ligt aan diggelen en twee partners worden de laan uitgestuurd. Het is een signaal van formaat. Een consultingbedrijf dat een farmabedrijf heeft geadviseerd om zijn verkooptechnieken te optimaliseren ontsnapt ternauwernood aan een verslindende rechtszaak en betaalt in paniek een monsterboete om zich wit te wassen.

McKinsey is niet de eerste de beste. Het is het nec plus ultra van de managementconsultants, een verzameling bijzonder slimme mensen met de gewiekstheid van 'Ocean's Eleven' en de brute effectiviteit van Mr. Wolf uit 'Pulp Fiction'. Je huurt McKinsey niet in voor een routineklus. Maar als je de middelen hebt, en het écht telt, dan kan je maar blij zijn dat McKinsey je wil helpen.

Ik heb een jaar bij McKinsey mogen logeren als ‘entrepreneur in residence’ tussen twee van mijn start-ups in. Het was fantastisch te zien hoe deze meesters in strategie een bedrijf kunnen maken of kraken. Nu zijn ze zelf gekraakt.

Je zult maar net partner geworden zijn bij McKinsey en vol trots een vette klant als Purdue Pharma aanbrengen. Ik kan me voorstellen hoe die partners zich uit de naad gewerkt hebben om de verkoopcijfers van OxyContin op te vijzelen. Hoe ze alle truken van de foor bovenhaalden om de cijfers door het dak te doen jagen. Heel slim, die jongens van McKinsey. Maar achteraf gezien, niet erg wijs.

Laat ons duidelijk zijn, de rol van McKinsey in zo’n opdracht is advies leveren. That’s it. Niet de partners van McKinsey hebben de artsen de arm omgewrongen om OxyContin voor te schrijven. Het eindproduct van de opdracht van McKinsey was een powerpoint voor de raad van bestuur. Een powerpoint die McKinsey bijna 600 miljoen dollar gaat kosten.

Toen de Enron-zeepbel barstte, is ook het bedrijf Arthur Andersen uiteengespat. Dat was zowel adviseur als auditeur voor Enron. Toen bleek dat Arthur Andersen de massale fraude van Enron mee had helpen uitwerken en met zijn audit de doofpot had geleverd, is het hele bedrijf ter ziele gegaan. Van de Big Five waren er dan nog maar vier over. Advies en audit voor hetzelfde bedrijf combineren was sindsdien definitief uitgesloten.

Nu is de grens een gigantisch stuk opgeschoven. De tijd dat managementconsultants powerpointleveranciers waren, is definitief voorbij. De schikking van McKinsey zet de deur wagenwijd open voor klachten en schadeclaims van overheden, bedrijven of zelfs consumenten als die zich benadeeld voelen door het advies dat dit soort spelers geeft.

Slim zijn volstaat niet langer. Deze schikking kan een schokgolf door het advieslandschap sturen, met misschien nog meer nevenschade dan in de zaak-Enron.

Peter Hinssen

Innovatieondernemer en partner nexxworks