Overheidsuitgaven beteugelen is de boodschap

Na de relatieve adempauze wegens de crisisjaren zal de druk over de dramatische toestand van onze overheidsfinanciën weer toenemen. De Europese Commissie gaf al signalen in die richting. Als de normale Europese controle op de overheidsfinanciën in 2024 herneemt, belandt België ongetwijfeld weer op het strafbankje. Het ratingbureau Fitch gaf aan dat het ernstig nadenkt over een ratingverlaging voor de Belgische overheidsschuld.

Tegen die achtergrond gaf PS-voorzitter Paul Magnette het voorbije weekend in interviews aan dat het echte probleem van onze overheidsfinanciën volgens hem ligt in het feit dat de rijken onvoldoende belastingen betalen. Dat onze wankele overheidsfinanciën het gevolg zouden zijn van een gebrek aan belastingen is een heel bizarre lezing van de feiten.

Sinds 2007, de laatste keer dat de Belgische overheid een begroting in evenwicht had, zijn de primaire overheidsuitgaven (de uitgaven zonder de rentelasten) met 9,4 procent van het bruto binnenlands product toegenomen. In euro’s van vandaag komt dat overeen met 54 miljard euro extra overheidsuitgaven. Het grootste deel van die stijging zit in de sociale uitkeringen. Die namen met 5,3 procent van het bbp toe, of 31 miljard in euro’s van vandaag.

Die stijgende uitgaven werden gedeeltelijk gefinancierd door de dalende rentelasten (13 miljard) en de hogere overheidsontvangsten (7,5 miljard). Maar per saldo verslechterde de begroting. En de daling van de rentelasten is intussen achter de rug. De komende vijf jaar zouden de rentelasten met 1 procent van het bbp stijgen.

De volgende regering staat hoe dan ook voor een enorme budgettaire uitdaging. Sommigen menen dat dat makkelijk op te vangen valt met extra belastingen. Daarbij wordt vlot genegeerd dat we al de derde hoogste belastingdruk van Europa hebben. Het huidige begrotingstekort dichtrijden met extra belastingen impliceert dat we met ruime voorsprong naar de hoogste belastingdruk van Europa gaan. Gemiddeld zouden alle belastingen met 13 procent verhoogd moeten worden. Dat zou veel economische schade veroorzaken.

De realiteit is dat de verslechtering van onze overheidsfinanciën volledig aan de uitgavenkant zit. Elke ernstige inspanning om de overheidsfinanciën weer enigszins op de rails te krijgen, moet focussen op het onder controle krijgen van de uitgaven. Dat impliceert besparingen op de lopende uitgaven en grote hervormingen in de pensioenen en de gezondheidszorg om de stijgende uitgavendynamiek in te perken.