Spiraal van geweld

Maar tussen schade aanrichten in tempels en het uitvoeren van een reeks moorddadige aanslagen zit een hemelsbreed verschil. Volgens de Sri Lankaanse regering moet deze groep daarom hulp hebben gekregen vanuit het buitenland. Gezien de omvang, de strikte coördinatie en het mikken op een maximaal aantal slachtoffers komen al gauw Al Qaeda en Islamitische Staat in het vizier.

Die laatste claimde overigens enkele dagen geleden een andere, minder door de media gecoverde, ‘primeur’. Volgens IS pleegde ze haar eerste aanslag in de Democratische Republiek Congo; of zoals ze het zelf noemt de ‘Centraal-Afrikaanse Provincie van het Kalifaat’. Bij een aanval op een basis van het regeringsleger in Kamango kwamen soldaten om het leven.

Al ruim een jaar duiken bewijzen en aanwijzingen op dat IS voet aan de grond probeert te krijgen in Oost-Congo. Daarvoor probeert de terreurgroepering te infiltreren in delen van de Forces Démocratiques Alliées, een rebellenbeweging actief in Congo en Oeganda. De onlangs verkozen president Felix Tshisekedi ziet zijn land dan ook als een mogelijk vluchtoord voor de restanten van het zelfverklaarde kalifaat in Syrië en Irak, omdat ze ‘opportuniteiten zien in de wijdverspreide chaos en armoede in Afrika’.

Congo en Sri Lanka lijken op het eerste gezicht ideale ankerplaatsen voor het nomadisch jihadisme. Beide landen hebben vrij recentelijk een bloedige burgeroorlog meegemaakt die nog steeds nazindert in de vorm van religieuze of etnische spanningen. De evenwichten, ontstaan uit dat conflict, zijn op zijn minst vrij wankel en broos te noemen. Bovendien hebben beide landen af te rekenen met wijdverbreide armoede.

Kleine fractie

Toch klopt het plaatje niet helemaal. In beide landen maken moslims slechts een kleine fractie, nog geen 10 procent, uit van de bevolking. Bovendien is de religie in geen van beide landen inheems, maar eeuwen geleden ingevoerd door slavenhandelaars. Dat maakt de potentiële achterban voor een nieuw steunpunt wel bijzonder beperkt.

Maar wat als er een meer sinister machiavellistisch plan schuilt achter de recente aanslagen in Sri Lanka en Congo? Een van de eerste beslissingen van de regering in Colombo was een avondklok in te stellen en de sociale media plat te leggen. Dat deed ze om te voorkomen dat radicale Singalees-boeddhistische groeperingen deze aanslagen misbruiken om wraak te nemen op moslims. Dat is niet denkbeeldig, want op verschillende plaatsen werden al winkels van moslims in brand gestoken.

Als de moslimminderheden in Congo of Sri Lanka het gelag moeten betalen voor aanslagen gepleegd in naam van hun religie, speelt dat groeperingen als IS en Al Qaeda rechtstreeks in de kaart. Zij spinnen goed garen bij tragedies als de vervolging van de Rohingya en de onderdrukking van de Palestijnen. Onrecht gedaan aan moslims raakt immers de hele oemma, de wereldwijde geloofsgemeenschap. De woede en het onrechtvaardigheidsgevoel die dat oproept, leveren weer heel wat goodwill, financiële middelen en mankracht op voor hun verwrongen versie van de ‘jihad’. Terrorisme als bescherming van de geloofsgemeenschap.

Het is aan de regeringen van Sri Lanka en Congo, en die van eender welk land waar nog aanslagen zullen worden gepleegd, om het hoofd koel houden en niet toe te geven aan de roep om wraak. Dat is cruciaal om te voorkomen dat een spiraal van geweld ontstaat waarbij alleen de meest meedogenloze kan winnen.