State of the Union | Oktoberverrassing uit Midden-Oosten kan Harris zuur opbreken

Zes weken voor de presidentsverkiezingen blijft de race naar het Witte Huis ongelooflijk nipt. De Democrate Kamala Harris ligt misschien lichtjes voor in de jongste opiniepeilingen, maar het verschil valt ruim binnen de statistische foutenmarge. De peilingen kunnen dit keer juist zitten, maar evengoed onderschatten ze, net als in 2016 en 2020, de kansen van de Republikein Donald Trump. En een dramatische gebeurtenis in oktober kan de tweestrijd alsnog doen kantelen.

In de zomer van 1980, toen Ronald Reagan de uitdager was van de Democratische president Jimmy Carter, waarschuwde Reagans campagneleider William Casey voor zo’n October surprise. Casey vreesde dat Carter, als president, in het voordeel was omdat hij de controle had over de timing van bepaalde gebeurtenissen of beslissingen. Uiteindelijk won Reagan heel comfortabel van Carter, hoewel ze enkele maanden eerder nek aan nek lagen in de opiniepeilingen. De geschiedenis leert dat verrassingen net voor verkiezingen, zoals de gijzeling van het personeel van de Amerikaanse ambassade in Teheran (1979-1981), in beide richtingen kunnen uitdraaien.

Op 15 september 2008 ging de investeringsbank Lehman Brothers failliet, wat de VS en de rest van de wereld in een diepe financiële crisis stortte. Dat gaf de campagne van Barack Obama de wind in de zeilen tegen John McCain. In oktober 2016 waren er eerst de fameuze Hollywoodtape - waarin we Donald Trump hoorden opscheppen over hoe hij als beroemdheid ongestraft vrouwen kon aanranden - en dan het e-mailschandaal van Hillary Clinton, die als minister van Buitenlandse Zaken een privéserver had gebruikt om officiële mails te versturen. Veel analisten waren het er later over eens dat het onderzoek naar die mails, dat FBI-directeur James Comey net voor de verkiezingen opende, de kandidatuur van Clinton de nekslag gaf.

Achilleshiel

Op 5 november hangt de uitslag af van een paar tienduizend stemmen in de staten Michigan, Pennsylvania, Wisconsin, North Carolina, Arizona, Nevada en Georgia. Een escalatie van het conflict in het Midden-Oosten kan daarom catastrofaal uitdraaien voor Harris.

De steun van Biden voor Israël in de strijd tegen Hamas is al een tijdje de achilleshiel van de Democraten. Voor veel jongere en moslimkiezers is het lijden van de Palestijnse bevolking een onaanvaardbare prijs voor de veiligheid van de Israëlische staat. Tijdens de voorverkiezingen brachten velen van hen een proteststem uit door niet voor Biden te stemmen.

Een nieuwe grondoorlog tussen Israël en Hezbollah in Libanon zou Harris in een politiek benarde situatie brengen. Eerst en vooral valt te betwijfelen dat Biden of Harris vanuit het Witte Huis enige invloed kan uitoefenen op de Israëlische premier Benjamin Netanyahu. Hem overtuigen tot een staakt-het-vuren of om te wachten met een invasie in Libanon tot na 5 november is schier onmogelijk. Sinds de schokkende aanval van Hamas op Israëlische burgers op 7 oktober 2023 vecht Netanyahu voor zowel de veiligheid van zijn land als zijn eigen politieke toekomst.

Harris zit tussen twee vuren. Haar echtgenoot, second gentleman Doug Emhoff, is van Joodse origine en spreekt zich dikwijls uit tegen het toenemende antisemitisme, ook op Amerikaanse universiteiten. Israël niet steunen is ondenkbaar voor Harris en de rest van de gematigde Democratische elite. Tegelijk bloedt het hart van de linkervleugel van de partij voor het lot van de Palestijnen. Een evenwichtsoefening waarin Harris haar ‘voorwaardelijke’ steun uitspreekt voor Israël riskeert in slechte aarde te vallen bij zowel de pro-Israëlische als de pro-Palestijnse kiezer.

Afghanistan

Niemand verwacht van Trump dat hij die evenwichtsoefening maakt. Hij is onvoorwaardelijk pro-Israël. Hij kan een escalatie van het conflict in het Midden-Oosten ook gebruiken om te hameren op de wanorde in het buitenland sinds hij niet langer president is. Trump zegt op zijn campagnebijeenkomsten graag dat de Russische president Vladimir Poetin Oekraïne niet had durven binnen te vallen als hij president was geweest. Nog altijd belooft hij dat hij het militair conflict tussen Rusland en Oekraïne in 24 uur kan oplossen. Ook de chaos in Kaboel tijdens de Amerikaanse terugtrekking uit Afghanistan in de zomer van 2021 stelt hij aan de kaak.

Een militaire escalatie tussen Israël en Hezbollah, met een aantal burgerslachtoffers in Libanon dat dagelijks oploopt, is niet alleen rampzalig voor het Midden-Oosten, maar kan Kamala Harris het Amerikaanse presidentschap kosten.