Terreur over de generaties heen

De Filipijnse stad Jolo werd maandag getroffen door een dubbele bomaanslag. Daarbij zouden zeker 14 mensen omgekomen zijn en vielen zo’n 75 gewonden. De zelfmoordaanslagen zijn gepleegd in een van de zuidelijkste provincies van het land, een bolwerk van de gewapende afscheidingsbeweging Abu Sayyaf. Deze islamitische terreurgroep heeft een stevige reputatie in ontvoeringen, onthoofdingen en dodelijke bomaanslagen. De dubbele zelfmoordaanslag van maandag is de zoveelste in korte tijd.

Klein, maar vertakt met de taliban en Al Qaeda, heeft Abu Sayyf zich ook verbonden met Islamitische Staat (IS). Die laatstgenoemde heeft met de focus op Syrië en Irak te lang het beeld vertroebeld van jihadistische groeperingen in Centraal- en Zuidoost-Azië.

In Centraal-Azië is Afghanistan een van de onverslijtbare strijdtonelen. Het gaf het startschot aan de eerste internationale jihadgang. Ook uit de Marokkaanse diaspora in Europa vertrokken strijders naar Afghanistan. We spreken nu dan wel van Syriëstrijders, maar de Afghanistanstrijders waren de vroege voorlopers van hun gemediatiseerde evenknieën, die weliswaar homegrown zijn. Van eigen westerse kweek bracht deze laatste lichting terroristen de aanslagen in Europa als een boemerang terug. Hun criminele expertise verwierven ze deels van de oude Afghaanse garde.

De jihad is een intercontinentale en intergenerationele zaak en gaat als een knipperlicht aan en uit. We geloven graag dat samen met de val van het kalifaat in Syrië ook het jihadisme verdwenen is. Niets is minder waar. Afghanistan kan de komende jaren de wereldwijde hub van jihadi’s worden.  De Afghaanse regering en de Amerikaanse inlichtingendiensten merken een nieuwe instroom van buitenlandse strijders in Afghanistan. 'Ik maak me meer zorgen over Afghanistan, waar de taliban nu al de helft van het grondgebied controleren', zegt de terrorisme-expert Alain Grignard in Knack.

Ondertussen, in een andere jihadibrandhaard op het Afrikaanse continent, steeg nog maar eens de spanning. De aanleiding is de militaire staatsgreep in Mali vorige week. Het land wordt verscheurd door economische rampspoed, stammentwisten, corruptie en vriendjespolitiek. In die politieke instabiliteit hebben jihadisten grote delen van het noorden van het land ingenomen.

Mali is geen uitzondering. De Sahellanden gaan sinds 2012 gebukt onder een toenemende geweldgolf van jihadistische aanslagen.  De jongste dateert van zondag 9 augustus in Niger. Zes Franse hulpverleners, hun Nigeriaanse chauffeur en gids werden in een hinderlaag gereden en onder vuur genomen. Een vrouw op de vlucht werd onderschept en de keel overgesneden. Een gerichte anti-Franse aanval is wegens de militaire aanwezigheid van de oud-kolonisator niet uitgesloten. Dat stelt Frankrijk voor een nieuwe uitdaging. 5.000 Franse militairen van operatie Barkhane leiden de strijd tegen de aan IS en Al Qaeda gelieerde jihadisten in Mali, Mauritanië, Niger, Tsjaad en Burkina Faso.

Bij de ontwikkelingen in de Sahel maar ook in Centraal- en Zuidoost-Azië hoort een opmerkelijk gegeven: de vrouwelijke participatie in talibanmilities bijvoorbeeld of bij Boko Haram. Deelnemen is sociale en financiële bescherming krijgen. De jihad als bestaanszekerheid. Bij de aanslag in Sri Lanka vorig jaar was een van de terroristen een zwangere vrouw.

De aanslagen in de Filipijnen zouden gepleegd zijn door vrouwen. Volgens het mediabedrijf Al Jazeera was een van de kamikazes de dochter van het Indonesische echtpaar dat in januari 2019 achter de zelfmoordaanslag tegen een katholieke kerk in Jolo zat. Is hun terreur een vorm van wraak. Een Nemesis, de wraakgodin van de jihad? Volgens Europol had het islamitisch kalifaat nooit zo snel kunnen groeien zonder de deelname van vrouwen. Ze zijn de aarding van de schakelaar, het licht dat aan en uit knippert, over continenten en generaties heen.