Hoe staat de Europese financiële stabiliteit ervoor?
ÜberTrumpft
Als ik me jong wil voelen, moet ik op een doordeweekse dag door de winkelstraat in mijn stad lopen. Veel grijs haar, gestreken overhemden en rollators.
Hoewel ook ik de gemiddelde leeftijd van de Duitsers voorbij ben, doet de aanblik van de anderen me eventjes jong voelen. Duitsland vergrijst, het is overal te zien. Wie in zo’n land constante pensioenen voor de komende twintig jaar belooft, gooit hoge ogen bij het electoraat, maar is bezig met economische zelfmoord.
Olaf Scholz, de onverwachte vicekanselier van de SPD, tweette deze week dat dankzij de stabiele pensioenen een Duitse Trump geen voet aan de grond zou krijgen. Daarom wilde Scholz er alles aan doen om de pensioenen tot 2040 stabiel te houden.
De verleiding is groot om in een vergrijzend land - waarin de werkende bevolking vanaf 2021 krimpt, er rond 2050 meer niet-werkende dan werkende mensen zijn en meer dan 45 procent van de 15-24-jarigen in de lagelonensector werkt - stabiele pensioenen te beloven. De kiezersgunst is zo verzekerd. Scholz geeft de indruk dat, als de politiek maar wil, stabiele pensioenen mogelijk zijn. Zonder economische kosten. Helaas, fake news, ook zonder een Duitse Trump. Scholz’ belofte doet de bodem van de schatkist opduiken.
Het Duitse pensioenstelsel is een pay-as-you-gostelsel, waarin de bijdragen van de werkenden de pensioenen van de gepensioneerden betalen. Omdat het regeerakkoord bepaalt dat het wettelijk pensioen tot 2025 op 48 procent van het gemiddelde salaris blijft en dat de pensioenbijdrage niet boven 20 procent mag stijgen, gaapt nu al een financieringsgat van meer dan 10 miljard euro. Dat gat wordt door belastinggeld gevuld. Als Scholz de pensioenen en de premies tot 2040 stabiel wil houden, groeit dat gat naar 100 miljard euro, blijkt uit een recent onderzoek van het Max Planck Instituut. Geld dat je beter in investeringen kunt stoppen. Terwijl Scholz stabiele pensioenen wil, pakte de regering uit met 2,4 miljard euro voor investeringen in digitalisering.
Vicekanselier Olaf Scholz geeft de indruk dat, als de politiek maar wil, stabiele pensioenen mogelijk zijn. Zonder economische kosten. Helaas, fake news, ook zonder een Duitse Trump.
Wie stabiele pensioenen wil, moet de vraag ‘wie gaat dit betalen?’ beantwoorden. De feiten zijn simpel, de bijdragen stijgen of de pensioengerechtigde leeftijd klimt, of allebei. In het eerste geval wordt de koopkracht van de werkende generatie ondermijnd. In het tweede geval is de vraag of oudere mensen überhaupt arbeidszekerheid hebben of lichamelijk in staat zijn hun baan tot hogere leeftijd te vervullen.
Scholz wil geen Trump zijn en ook geen Duitse Trump in het leven roepen. Toch heeft zijn belofte populistische en opportunistische trekjes, geen visionaire. De SPD krijgt voorlopig de vergrijzende Duitser aan haar kant. Maar de jongere Duitser die de rekening betaalt, gaat mogelijk op zoek naar populistische tegenstanders. En zo maakt Scholz misschien juist mogelijk wat hij niet wil.