Breukje

Werden we op 26 mei wakker in een ander land? Politiek was er een aardverschuiving gebeurd. De Vlaams-nationalistische N-VA was met een sociaal-economisch ‘herstel’-programma, zo noemt ze het zelf, veruit de grootste partij van het land geworden. De PS, sinds meer dan een kwarteeuw ononderbroken in de regering, zou in de dolle dagen die volgden kiezen voor de vlucht vooruit en de regeringsvorming in Brussel en Wallonië verkiezen boven de federale. CD&V en Open VLD verkozen de nieuwe centrumrechtse formule boven het verlengen van de klassieke tripartite, hoewel ze er als aftredende regeringspartijen niet op waren achteruitgegaan. En de MR ging als enige Franstalige partij in zee met die drie centrumrechtse Vlaamse partijen.

Een radicaal andere politieke toon werd aangeslagen, symbolen van links moesten en zouden sneuvelen. Een aantal voorstellen toont dat er wel degelijk iets is veranderd. De minimumdienstverlening bij stakingen, een indexsprong, de ambtenarenpensioenen die dan toch niet onaantastbaar blijken, een forsere loonlastenverlaging dan bij de vorige regering, dat wel.

Maar bovenal zien we dat deze regeringsonderhandelaars zich net als de vorige federale regeringen in alle bochten moeten wringen om besparingen gecombineerd te krijgen met een orthodox begrotingsbeleid zonder de belastingvoet nog wurgender te maken. Wat gestart is als een gefocust besparingsproject, mondde gisteren uit in iets anders. In plaats van op de 17,3 miljard euro besparingen tegen 2019 en op een overschot van 0,75 procent op de begroting in 2017 mikt men nu slechts nog op 11 miljard euro besparingen tegen 2018. Tot 2019 loopt de oefening nog niet, maar alles bij elkaar worden de begrotingsdoelstellingen al zeker met minstens 3 miljard versoepeld.

Om de juiste redenen? Als ze naar loonlastenverlagingen, investeringen en stimulansen van de economie gaan, wel. Blinde besparingsdrift is nergens goed voor. Maar de vraag dringt zich toch op of uitstel van het begrotingsevenwicht geen gemakkelijkheidsoplossing is. Een trendbreuk voor de begroting krijgen we daarmee in elk geval niet. De hervormingen van pensioenen of in de gezondheidszorg kiezen wel de juiste richting, maar zullen ook maar op lange termijn vruchten afwerpen.

In theorie is deze centrumrechtse formule de regering waarop een groot deel van de Vlaamse kiezers hoopte. Het is ook de formule waar veel werkgevers, werkenden en scheppers van welvaart op hoopten. Maar gaandeweg ondervinden ook deze onderhandelaars dat de speelruimte uiterst beperkt is. CD&V en de MR willen hun linkerflank goed afdekken. En de tegenstand van vakbonden en vanuit de regionale Waalse en Brusselse regeringen, is al een feit nog voor de regering er is.

Of een regering vormen zonder de PS al een staatshervorming op zich is, omdat er plots een heel ander sociaal-economische koers gevolgd wordt, zal dus nog moeten blijken.

Bovenal zien we nu al dat verandering zich niet in slogans voltrekt, maar slechts stapje per stapje.