De Wever moet besparen én investeren tegelijk

Zonder groei is het finito. In een hoogst verhelderend interview in deze krant schetsen de economen Willem Sas en Bart Van Craeynest de krijtlijnen van een toekomstig begrotingsbeleid, net nu Europa België een dwingend carcan oplegt. Dat zou neerkomen op een jaarlijkse inspanning van 5 miljard euro, en dat de hele legislatuur lang. De werkzaamheidsgraad is te laag en we moeten de pensioenen en de gezondheidszorg drastisch hervormen, om ze betaalbaar te houden.

Dat wordt een oefening die op zijn minst vergelijkbaar is met ('er is licht aan het eind van de tunnel') de lange tocht van Wilfried Martens na het malgoverno van eind jaren zeventig en meer nog met de meerjarensanering van Jean-Luc Dehaene in de jaren negentig om België de eurozone binnen te loodsen.

De 25 miljard voor de komende vijf jaar die De Wever met zijn coalitiegenoten in spe moet vinden, mogen niet gewoon de optelsom zijn van hakken met de botte bijl in de uitgaven. Gelijktijdig moeten miljarden worden opzijgezet voor een deftig industrieel beleid, waarvoor alle knipperlichten op oranje staan.

De eerste vraag is of De Wever Vooruit en Les Engagés zover krijgt om die sanering voldoende grondig door te voeren op het vlak van de uitkeringen en in de gezondheidszorg. De socialistische vakbond FGTB brengt alles in paraatheid voor een hete herfst. En Vooruit zal er in de onderhandelingen alles aan doen om niet te gretig een onderdeel van een centrumrechts project te worden. Toch kan de eis van Europa om effectief te hervormen - de inefficiënties eruit, ingrijpen in de hoogste pensioenen, werklozen dwingender activeren - ook een hefboom zijn voor Vooruit. Met de lijn-Frank Vandenbroucke moeten hervormingen mogelijk zijn in bijvoorbeeld de ziekenhuisfinanciering, de geneesmiddelen en de hogere pensioenen.

Kapitaalbelastingen

Een tweede vraag is of nieuwe kapitaalbelastingen om op korte termijn geld in het laatje te brengen om de begrotingstekorten te verminderen te vermijden zijn. Die belastingen dreigen snel toekomstige investeringen en groei te ondermijnen en op iets langere termijn contraproductief uit te draaien.

Daarbovenop heeft de MR van Georges-Louis Bouchez in haar verkiezingsprogramma allerlei belastingverlagingen beloofd. Wat het Planbureau in zijn doorlichting van de partijprogramma's tot de conclusie bracht dat de Franstalige liberalen met hun plannen tegen het eind van de regeerperiode totaal niet in de buurt komen van een tekort van 3 procent van het bruto binnenlands product.

De belangrijkste vraag is of de formerende partijen met een ambitieus vijfjarenplan kunnen besparen én tegelijk ook willen investeren. Alleen met investeringen die leiden tot meer productiviteit (industrie, beter onderwijs, infrastructuurwerken aan wegen en openbaar vervoer voor een betere mobiliteit) kunnen we de broodnodige groei realiseren. Het goede nieuws is dat enkele beslissingen die snel tot meer productiviteit kunnen leiden zelfs geen geld hoeven te kosten. Zoals minder administratieve rompslomp en een soepeler vergunningenbeleid.

De onverwachte kiesuitslag van 9 juni opent perspectieven. Geen politieke verlamming, maar daadwerkelijk een meerderheid die in staat moet zijn die sociaal-economische herculeswerken te doen. Het strafbankje van Europa moet daarbij niet als een straf worden gezien, maar als een aansporing om te doen wat we moeten doen. Niet voor Europa, maar voor onszelf. Het redden van de welvaart.