Een jarenlang collectief schuldig verzuim

Economen wordt soms verweten te geobsedeerd te zijn met het voorspellen van de groei voor het volgende jaar in een cijfer tot na de komma, om dan achteraf te ontdekken dat je de toekomst niet tot in detail kan voorspellen.

Veel waardevoller zou zijn dat ze zich als geologen gedragen: die kunnen ook niet voorspellen welke stad op welke dag door een aardbeving zal worden getroffen, maar ze kunnen wel waarschuwen waar de gevaarlijke gebieden liggen en adviseren er veiliger te bouwen.

Koen Schoors en Gert Peersman zijn economen van die laatste soort. In hun boek ‘De perfecte storm’ waarschuwen ze dat we voor een aardverschuiving staan die we eigenlijk al jaren zien aankomen, waarop we nauwelijks voorbereid zijn en die we zelfs alweer vergeten lijken te zijn: de vergrijzing. Maandag zal ook de Studiecommissie voor de Vergrijzing die boodschap nog eens beklemtonen.

Twee elementen maken de analyse bijzonder pijnlijk. Het eerste is dat we dit al decennia weten, maar er weinig aan gedaan hebben. De socialist Freddy Willockx was van 1992 tot 1994 minister van Pensioenen en waarschuwde toen al dat de welvaartsstaat niet voorbereid is om de pensioenen en gezondheidskosten te blijven betalen.

De regering-Verhofstadt pakte uit met een Generatiepact dat in de feiten weinig veranderde. En er kwam een Zilverfonds waar niets in zit. De eerste stappen richting langer werken kwamen er pas begin dit jaar.

Het tweede element is dat er niet alleen te weinig gedaan is in de vette jaren, maar dat die welvaart zelfs deels gebouwd bleek op verborgen risico’s. Die betaalden we cash. Er zijn de voorbije jaren geen Zilverfondsen gespekt. Noodgedwongen zijn nóg schulden gemaakt om banken te redden en nog meer onheil te voorkomen.

Daardoor is de welvaartsstaat in groot gevaar. Wie geboren is in de jaren 50 haalt gemiddeld 60.000 euro meer uit de sociale zekerheid dan hij erin stak. Wie nu een twintiger is, mag het omgekeerde verwachten.

Waarop wacht de federale regering om niet alleen afspraken met Europa te maken om haar begrotingstekort tegen 2015 op nul te krijgen, maar om ook met haar burgers af te spreken hoe ze de welvaartsstaat zal vrijwaren? En waarom doet de Vlaamse regering niet hetzelfde door reserves op te bouwen, als enige deelstaat die daartoe de ruimte heeft?

Als politici de angst voor het onbekende bij hun kiezers willen wegnemen, moeten ze perspectieven geven over hoe ze de problemen willen aanpakken. Tot dan, kunnen we de vergrijzing niet anders omschrijven dan als een zwaar geval van collectief politiek verzuim. Blijkbaar zijn we niet in staat aan de toekomst te denken.