Europees ultimatum is zegen en vloek

België heeft van Europa een onvoldoende gekregen voor zijn ontwerpbegroting voor 2015. Maar het belandt niet meteen op het strafbankje.

De regering-Michel krijgt enkele maanden tijd om te bewijzen dat ze voldoende inspanningen levert om de begroting en vooral de schuldgraad onder controle te krijgen.

Een scherpe terechtwijzing aan het adres van de regering-Michel is dat niet. Ze zal aanvoeren, niet helemaal ten onrechte, dat ze nu eenmaal opgezadeld zit met de niet zo fraaie begrotingserfenis die de regering-Di Rupo haar heeft nagelaten. Het Europese oordeel geeft de centrumrechtse regering bovendien een stevig argument in handen om het gevoerde besparingsbeleid te rechtvaardigen. Dat besparingsbeleid is er niet op gericht bepaalde bevolkingsgroepen te treffen. Het is noodzakelijk om de overheidsfinanciën gezond te maken. En ja, die besparingen doen pijn, ze snijden in de budgetten van de gezinnen. Maar er is geen weg naast.

Europa heeft vooral problemen met de hoge schuldgraad. Ondanks de last minute inspanningen van minister van Financiën Geens in de vorige regeerperiode om de schuldgraad in 2013 onder 100 procent van het bbp te houden, was dat niet gelukt. Dit jaar zal de schuldgraad uitkomen op 105,8 procent en, als er niets gebeurt, volgend jaar op 107,3 procent.

Sommigen stellen dat de hoge schuldgraad geen probleem is op een ogenblik dat de Belgische staat minder dan 1 procent rente moet betalen op de obligaties die ze uitgeeft. Maar dat is een kortzichtige redenering. Schulden worden snel opgebouwd, maar ze weer wegwerken is moeilijker. De financiële markten vinden een schuldgraad van boven de 100 procent wel degelijk zorgwekkend. Voor de kredietbeoordelaar Fitch was het twee weken geleden een reden om de vooruitzichten voor België te verlagen.

Het huiswerk dat de regering-Michel heeft meegekregen van de Europese Commissie is evenwel niet eenvoudig. De schuldgraad moet omlaag. Maar hoe? Participaties in overheidsbedrijven verkopen kan helpen, maar biedt geen structurele oplossing. Het begrotingstekort wegwerken wel. Maar dat vraagt extra snoeien in de uitgaven of nieuwe belastingen.

De saneringsmaatregelen lokken nu al veel protest uit. Maandag is alweer een stakingsdag. Wat gebeurt er als de regering Michel daar nog een schep bovenop doet? Is er binnen de ploeg voldoende politieke wil en eendracht daarvoor, als op die manier nog meer olie op het protestvuur wordt gegooid?

Ook al houdt het oordeel van de Europese Commissie een impliciete steun in voor het regeringsbeleid, het is tegelijk een vergiftigd geschenk.