Gijzeling

Haarscherp is ze, de analyse die Jo Cornu maakt over de NMBS in zijn brief aan de vakbonden. De tikkende tijdbom van de oplopende schuld, de stiptheid die op een dieptepunt stond bij zijn aantreden, het te rigide beheerscontract, de liberalisering waar de NMBS niet op voorbereid is: allemaal waar. De NMBS moet een hervorming tot op het bot door, waarbij paradoxaal genoeg besparingen hand in hand zullen moeten gaan met een betere dienstverlening.

In de Wetstraat klonk het gisteren dat Cornu’s openlijke vergelijking, hoe pertinent ook, met het failliet gegane Sabena meer kwaad dan goed zal doen. Te provocatief? Misschien. De realiteit is dat geen enkele CEO er de voorbije decennia in is geslaagd de NMBS om te vormen tot een gezond bedrijf. Jarenlang geruzie aan de top heeft een zware erfenis nagelaten.

Ten gronde heeft niemand ooit doortastend genoeg kunnen ingrijpen. Telkens werden onwerkbare privileges toegekend aan het statutair personeel. Hervormingsprogramma’s? Doekjes voor het bloeden. Geen enkele voogdijminister durfde het aan met de vuist op tafel kwaliteit te eisen in ruil voor de miljardendotaties.

Het was een Vlaamse so­cialistische excellentie, nochtans aanleunend bij het ABVV, die ons in de vorige regeerperiode toevertrouwde dat hij echt niet wist wie ooit bij de NMBS iets gedaan zou krijgen. Simpelweg door het enorme stakingswapen. Als de NMBS drie dagen staakt, staat heel het land in rep en roer en smeken de captains of industry de voogdijminister ‘iets’ te doen. De prijs van een lamlegging van de economie is veel te hoog.

Het regeerakkoord spreekt dan wel van minimale dienstverlening, maar zal die echt ingevoerd raken en ooit meer zijn dan dode letter? In elk geval mogen de reizigers met het stakingsleed dat amper achter de rug is nieuwe hinder verwachten op 1, 8, 11 en 15 december. Mogelijk volgen nog meer stakingen.

De NMBS heeft nochtans geen keuze. Ze moet, zoals Belgacom in de jaren 90 met John Goossens en Bpost het voorbije decennium met Johnny Thijs, vervellen van een slechtwerkende, geldverslindende staatsmoloch tot een klantgericht bedrijf. Cornu’s taak is echter een pak moeilijker dan die van Goossens en Thijs. Hij alleen zal het niet kunnen.

Een aantal vakbondsmensen ziet vandaag wel degelijk in dat ze beter hun schouders zetten onder die metamorfose, ook al is het sneuvelen van banen en het opgeven van een aantal privileges in de prijs inbegrepen. Gewoon omdat het alternatief straks in een geliberaliseerde markt nog veel minder verkieslijk is. Toch laten ook zij te vaak de kleine kernen van radicale heethoofden veel te veel begaan.

De vraag is dan ook niet zozeer of er met Cornu wel een juiste kapitein op het schip staat. Maar eerder of die er bij de bonden zijn. Alleen met sterke leidersfiguren bij de vakbonden zal niet elke hervorming meteen stuiten op een gijzeling van de reizigers en het hele land.