Trilemma

Het was Marc Noppen, de CEO van het UZ Brussel, die het probleem aankaartte in het televisieprogramma ‘De afspraak’ een week geleden. In de strijd tegen corona moeten de bewindslui kiezen tussen gezondheidszorg, economie en individuele vrijheid. De drie samen kunnen niet.

China koos voor gezondheidszorg en dan economie, individuele vrijheid stond er niet hoog genoteerd. Het werkte wel, dankzij het autoritaire regime. De VS kozen voor economie en individuele vrijheid, met als gevolg dat de gezondheidszorg het deels begaf. Europa bleef schipperen tussen de drie, maar die opzet mislukte.

De tweede golf in Europa leert dat drie ballen tegelijkertijd in de lucht houden bij een pandemie niet lukt. Onvermijdelijk moeten de overheden dan teruggrijpen naar harde en lastige maatregelen. Dat blijkt nu ook Duitsland en Frankrijk een gedeeltelijke sluiting van het openbare leven opleggen.

Over de noemer lockdown valt een breed gamma van maatregelen. Ieder land vult dat in naar eigen inzicht. In tegenstelling tot in de eerste golf van maatregelen dit voorjaar bestaat wel een consensus om het onderwijs en de bedrijfswereld zo lang mogelijk open te houden. Dat betekent onvermijdelijk dat op de rest ingeleverd moet worden. De rest is dan vooral sociaal contact, of dat nu in de horeca of elders plaatsvindt.

Het virus verdwijnt als het niet langer wordt overgedragen. Daarom is de inperking van sociaal contact de enige manier om het virus af te remmen zolang er geen vaccin is. En dat leidt tot erg beperkende en confronterende maatregelen, die we als een vrije samenleving niet gewend zijn. Dat verklaart waarom er gewelddadig protest tegen de maatregelen komt, bijvoorbeeld in Italië, Nederland en Tsjechië.

Het alternatief is dat het virus zelf het maatschappelijke leven stillegt. Onze ziekenhuizen, maar ook die elders in Europa, lopen over. Het gezondheidssysteem staat onder een geweldige druk. De taferelen van maart zijn geen verre nachtmerrie, maar een realiteit die met een rotvaart op ons afkomt.

In de economie is wel eenzelfde beweging bezig in de maakindustrie. Door besmettingen op de werkvloer vallen meer en meer arbeidskrachten uit en dat weegt op de productiviteit. En er is een extra last voor de sectoren en bedrijven die nu door de coronamaatregelen worden getroffen. Economisch wordt het vierde kwartaal van 2020 onvermijdelijk een dip.

Met de tweede coronagolf komt onvermijdelijk een tweede golf maatregelen. Landen die sneller en harder ingrijpen, zullen vlugger opnieuw in de comfortzone zitten. Maar dat betekent nog niet dat het comfortabel wordt.