TTIP ligt in de mottenballen

Drie jaar lang onderhandelen de Verenigde Staten en de Europese Commissie over de 27 hoofdstukken van het Trans-Atlantic Trade and Investment Partnership (TTIP). Na 13 onderhandelingsronden werd nog steeds geen vooruitgang geboekt, integendeel.

Na de laatste ronde in april waarschuwde Washington dat de deal kon mislukken. Officieel moeten in de herfst de laatste meningsverschillen uit de weg geruimd worden, maar de obstakels zijn zo overvloedig dat een akkoord onmogelijk lijkt.

Toegang tot elkaars markten gaat over pure economische macht. Slimme politici weten dat. Het dogma geldt dat vrijhandel tot een hogere economische groei leidt, maar daar zijn op zijn minst kanttekeningen bij te plaatsen.

De globalisering van de wereldeconomie heeft ongetwijfeld meer rijkdom gebracht, maar steeds meer blijkt dat die niet gelijk is verdeeld. Dat roept steeds meer weerstand op. Daarop sloeg de politieke dynamiek van openheid om naar meer nationalisme en dus naar meer zelfbeschikking.

Dat geldt zowel aan Europese als aan Amerikaanse zijde. In de VS is het duidelijk dat wie ook de volgende president wordt, TTIP een ‘cold schoulder’ zal krijgen. Noch Hillary Clinton noch Donald Trump moet iets van het handelsverdrag weten.

Er is geen meerderheid in het Congres voor TTIP en het ziet er niet naar uit dat die er in de toekomst wel zal zijn. Big business is niet langer populair in de VS, toch niet in de stemhokjes.

In Europa is het niet beter. De scepsis tegen het handelsverdrag is het grootst in Duitsland en in Frankrijk. In Duitsland betoogden een kwart miljoen mensen tegen het verdrag en in september worden nog grotere manifestaties verwacht. Kanselier Angela Merkel mag dan een voorstander zijn, politiek heeft ze daar allang geen meerderheid meer voor.

In Frankrijk was het handelsakkoord vanaf het begin een moeilijk verhaal. Er was nooit een grote begeestering. Het Verenigd Koninkrijk heeft zich buitenspel gezet door de brexit.

Vanuit Europa klinkt vooral kritiek op het verdrag door de vrees dat de hogere Europese normen zich aan zullen moeten passen aan de Amerikaanse normen. Die gaan van voedselveiligheid tot cultuur.

Ook de ondoorzichtige onderhandelingen en dat men betwistingen buiten de rechtbanken wil houden, zijn een steen des aanstoots. Het gevoel dat de grote handelsruimte vooral ten goede komt aan multinationals en bankgiganten, zoals dat nu bij de globaliseringstrend het geval is, leeft sterk en wijd.

Politiek is TTIP op dit moment niet meer te verkopen aan beide zijden van de oceaan. Het status qua is een goed teken. Misschien is de nakende mislukking van het TTIP een gelegenheid om de immer voortschrijdende trend van globalisering te herdenken en ook eens het lot van de verliezers te bekijken.

Die zijn er onmiskenbaar en ze roeren zich aan weerszijden van de oceaan. Met de drukke verkiezingsagenda van de voornaamste betrokkenen voor ogen, is de som gauw gemaakt.

De Duitse minister van Economie Sigmar Gabriel was voor een keer erg duidelijk in zijn communicatie. Hij verwoordde wat allang onderhuids in grote delen van Europa leeft. Het internationaal huishouden is toe aan nieuwe regels en normen. Er moet meer internationaal evenwicht komen dat beter vertaald wordt naar de nationale evenwichten. Dat ontbreekt nu te veel.

Het TTIP gaat over meer dan chloorkippen. Het mislukken van het akkoord ook. Dat ‘Exportmeister’ Duitsland zich afkeert, zegt genoeg. Het is misschien niet RIP TTIP maar het is wachten tot de stekker officieel wordt uitgetrokken.