Vliegtuigoorlog kan nog worden vermeden

De Amerikaanse handelsgezant, Robert Zoellick, kondigde woensdag aan dat hij bij de WHO een klacht indient tegen de subsidies voor Airbus. Het EU-commissielid voor Handel, Pascal Lamy, reageerde onmiddellijk met een klacht tegen de overheidssteun voor Boeing. Daarmee is het akkoord tussen de VS en de EU uit 1992 dat de steun beiden aan de vliegtuigbouw regelt, de facto dode letter geworden.

Airbus krijgt van de Europese regeringen steun voor de ontwikkeling van nieuwe vliegtuigtypes. Die steun bestaat uit terugbetaalbare leningen. Dat betekent dat Airbus de subsidies met intrest terugbetaalt in functie van het aantal verkochte vliegtuigen. Boeing krijgt niet-terugbetaalbare overheidssteun via ruimtevaart- en defensiecontracten, belastingvoordelen en onderzoek- ontwikkelingsprogramma's, stelt Europa.

De VS en de EU goochelen met de steunbedragen die de ander uitkeert aan zijn vliegtuigmaker. Volgens Washington geven de Europese regeringen alleen al voor de ontwikkeling van de nieuwe Airbus A380 6,5 miljard dollar (5,3 miljard euro) steun. De Europese Commissie becijferde dat de VS vorig jaar 2,74 miljard dollar in hun luchtvaartindustrie pompten. Voor de ontwikkeling van de nieuwe Boeing 7E7 is al meer dan 6 miljard dollar aan subsidies gepland, stelt de Commissie.

Met de miljarden subsidies die op het spel staan, is de vliegtuigoorlog potentieel het grootste handelsconflict dat de WHO totnogtoe te verwerken kreeg. De gevolgen van een veroordeling door de WHO kunnen verstrekkend zijn. De WHO kan, op straffe van handelssancties, sommige vormen van overheidssteun verbieden. Dat zou slecht nieuws zijn voor de ondernemingen die deelnemen aan de ontwikkeling van vliegtuigen. In België werken onder meer Asco, Belairbus, Sabca en Sonaca mee aan het A380-programma.

De twist kan de transatlantische handelsbetrekkingen weer zwaar onder druk zetten. Aan beide kanten van de oceaan is de vliegtuigbouw goed voor duizenden jobs. Maar de Amerikaanse beslissing om het nu tot een grote, open handelstwist te laten komen, heeft meerdere redenen.

Aan de basis van de beslissing ligt de moeilijke situatie waarin Boeing zit. Tien jaar geleden had Airbus een marktaandeel van slechts 30 procent. Vorig jaar haalde de groep een marktaandeel van 52 procent en verkocht ze voor het eerst meer vliegtuigen dan het door schandalen geteisterde Boeing.

De timing van de WHO-zaak houdt ook verband met de Amerikaanse presidentsverkiezingen begin november. Een gespierd optreden tegen de Europese subsidies kan de Amerikaanse president, George Bush, extra stemmen opleveren van de werknemers in de vliegtuigbouw.

Maar of het ooit tot een WHO-uitspraak komt, staat niet vast. De WHO-procedure start met een overleg van minimum zestig dagen tussen beide partijen. Als dat overleg faalt, kan een panel worden opgericht om het geschil te beslechten. Een uitspraak laat meestal een jaar op zich wachten. Er is dus nog ruim tijd om een nieuw subsidie-akkoord overeen te komen.

Waarnemers achten het waarschijnlijk dat er een onderhandeld akkoord komt. Het wachten op een WHO-uitspraak dreigt voor onzekerheid te zorgen in de sector. En het risico bestaat dat door een WHO-verdict zowel Boeing als Airbus miljarden aan overheidsgeld moet ontberen.

Een hooggeplaatste Amerikaanse ambtenaar zei gisteren nog dat Washington liever een onderhandeld akkoord zou zien. Hij verwees naar de WHO-zaak die de VS startten tegen de overheidssteun voor Chinese chipfabrikanten. Die zaak werd uiteindelijk stilgelegd nadat Peking en Washington een onderhandelde oplossing vonden. Dat kan aangeven dat de VS met hun klacht Europa onder druk willen zetten om een nieuw subsidie-akkoord te onderhandelen. Waarnemers verwachten dat de gesprekken tussen de EU en de VS over een nieuw subsidie-akkoord na de Amerikaanse verkiezingen weer op gang komen.

Jim LANNOO