Waarschuwing

Het stilleggen van de handel in de aandelen van de grootste Portugese bank, Espírito Santo, na een koersval van 17 procent joeg gisteren een schokgolf door de financiële markten die tot in Wall Street reikte. Het feestje dat nu al een poos bezig is op de beurzen werd verstoord. De Portugese bank kampt met problemen. Hoe ernstig die zijn, is niet duidelijk. Maar wat nu met Espírito Santo gebeurt, bewijst dat de financiële crisis in Europa nog helemaal niet definitief bezworen is, ondanks alle triomfantelijke verklaringen van de Europese ­beleidsmakers daarover.

De stabiliteit leek de voorbije maanden inderdaad teruggekeerd op de Europese financiële markten. Maar onder de oppervlakte woekerden enkele problemen voort. De gezondheid van heel wat banken is nog altijd wankel. En ondanks de stappen die zijn gedaan in de richting van een Europese bankenunie zijn er nog geen sluitende en automatische afspraken om bankproblemen in een Europees land snel en efficiënt aan te pakken.

Als een bank in de problemen komt, wordt voor het stutten ervan nog altijd in de eerste plaats naar de nationale overheden gekeken. En zijn die daartoe in staat? De opstoot in de rentes op het staatspapier van Portugal, Spanje, Italië en Griekenland bewijst dat de beleggers enigszins vrezen voor de terugkeer van oude demonen. Het perfide mechanisme waarbij probleembanken de kredietwaardigheid van landen ondergraven en de rentestijging op het staatspapier die dat veroorzaakt de banken weer dieper in de problemen brengt, is nog niet ontmanteld.

Het incident met Espírito Santo is ook een teken dat de ­euforie die de jongste maanden heerste op de beurzen niet helemaal gerechtvaardigd is. De hoge aandelenkoersen rusten niet op stevige economische fundamenten, maar zijn vooral het gevolg van de extreem lage rentes die de centrale banken hanteren.

De centrale banken hebben hun richtinggevende rentes naar bijna nul gebracht, om de economie weer aan het groeien te krijgen. Maar met bijzonder weinig effect tot dusver. Tenminste op de reële economie. Het effect van hun beleid is wél duidelijk zichtbaar op de financiële markten, waar het de waarderingen omhoog heeft doen schieten en zeepbellen dreigt te creëren. Als dat het belangrijkste effect is, dringt een bezinning over dat beleid zich dan niet op? De Bank voor ­Internationale Betalingen waarschuwde onlangs nog voor de ‘onbegrijpelijke’ loskoppeling van het optimisme op de ­financiële markten en de onderliggende economische ontwikkelingen wereldwijd.

Beleggers vinden zeepbellen wel leuk. Maar als ze uit elkaar spatten, veroorzaakt dat veel miserie. Niet alleen voor beleggers; ook de reële economie loopt daardoor schade op. Een beleid van extreem lage rente is niet gratis, het houdt ook ernstige risico’s in. Dat zouden de centraal bankiers zich moeten beginnen te realiseren.