Zeg eens B

Is er eigenlijk wel iets aan de concrete uitwerking van de bankenunie waar de Europese beleidsmakers het over eens zijn? Hoe dysfunctioneel Washington ook is, de Verenigde Staten hebben na de financiële crisis hun banksector grondig uitgemest. Honderden kleinere banken gingen onherroepelijk dicht, grootbanken moesten manu militari verse kapitaalbuffers aanleggen.

In Europa is het daarentegen wraakroepend dat overduidelijk failliete zombies als Dexia, het Italiaanse Monte de Paschi en het Spaanse Bankia nog altijd met een soort half-leven voortploeteren. De verklaring is simpel: de Europese overheden hebben nooit schoon schip durven houden in hun banksector, uit vrees dat armlastige nationale overheden de factuur voor de opkuis van de virtuele bankroete banken niet zouden kunnen torsen.

Daarom ook dat Europa sinds de Europese top van eind juni 2012 nu al anderhalf jaar de mond vol heeft over de bankenunie als een essentieel onderdeel om de muntunie te cementeren. Feit is dat we zonder Europese solidariteit nooit een eind kunnen maken aan de erfenis van de schuldencrisis. En zolang de Europese banksector bezwaard blijft met zombiebanken, zal de Europese banksector nog jaren in krimpmodus blijven en kan de kredietverlening - de essentiële bloedsomloop van de Europese economie - nooit op gang komen.

Daarom is het zo verontrustend dat we bij de uitwerking van die essentiële bankenunie niet verder lijken te raken dan het gemakkelijke eerste deel, namelijk dat de Europese Centrale Bank voortaan de eengemaakte toezichthouder wordt van de financiële sector.

Want hier laat Brussel Frankfurt A zeggen, maar niet B: wie zegt dat de Europese Centrale Bank in het belang van de financiële stabiliteit de balansen van de Europese banken tegen het licht mag houden, moet ook durven accepteren dat Frankfurt banken moet kunnen aansporen hun kapitaal aan te sterken.

Deze week start de ECB - nota bene onder toezicht van een andere Italiaan, Ignazio Angeloni - haar werkzaamheden om de Europese banken grondig door te lichten. Maar noem het vooral geen stresstesten meer, dat doet te veel aan de op dat vlak grandioos gesjeesde Europese bankenwaakhond EBA denken. Wel 'asset quality review', waarbij de ECB moet toezien dat alle nationale toezichthouders even strikte kapitaalcriteria hanteren voor hun banken.

Het probleem is echter dat de ECB aan zijn examen begint, zonder dat er enige duidelijkheid is wie de factuur voor de gebuisde banken zal betalen. En dat geldt lang niet alleen voor de vraag wie de opkuis zal betalen voor de ordentelijke afwikkeling van banken die virtuel bankroet zijn. Dat is vooral omdat de Duitse minister van Financiën, Wolfgang Schäuble, niet wil dat het Europees noodfonds aangesproken wordt.

Dit weekend lekte via de Italiaanse krant La Repubblica en de Britse zakenkrant Financial Times ook een brief van ECB-voorzitter Mario Draghi uit aan de Europese Commissie. Daaruit blijkt dat Frankfurt en Brussel - en bij 'Brussel' mag je gerust 'Berlijn' denken - absoluut niet op één lijn zitten als er het om gaat in essentie levensvatbare banken die tijdelijk met een tekort zitten te herkapitaliseren.

Draghi wil dat ook voor die banken overheidsgeld een optie moet kunnen zijn. De voorzitter stipt fijntjes aan dat voorbeelden als Banco Popolare, SocGen, Natixis of Goldman Sachs aangeven dat de overheid bij zo'n tijdelijke steun niet per se geld hoeft te verliezen en soms zelf een 'niet verwaarloosbare' return kan boeken. De ECB wil geenszins bepleiten dat de overheid automatisch moet bijspringen. Wél moet het een optie zijn, om te vermijden dat beleggers uit vrees voor stevige verliezen bij elk tijdelijk kapitaaltekort niet langer banken willen financieren.

Dat is echter niet de visie van Brussel. De Europese Commissie vindt - met de hete adem van de Duitse kanselier Angela Merkel in de rug - dat bankobligatiehouders altijd in het bad moeten. Draghi waarschuwt dat zo'n nultolerantie voor staatssteun 'het vertrouwen in de Europese banken die we met z'n allen proberen te herstellen, dreigt teniet te doen'.

Draghi stipt ook aan dat het onzin is zijn instelling met de kam door de bankbalansen te laten gaan, zonder dat er duidelijk afgesproken is wie verantwoordelijk zal zijn voor de lijken die her en der onvermijdelijk uit de kast zullen vallen.

De ECB-voorzitter heeft overschot van gelijk. De Europese beleidsmakers hebben A gezegd door van de ECB de politieagent van de Europese banken te maken. Hoog tijd dat ze ook B zeggen en duidelijk zeggen hoe de boetes zullen betaald worden die de agent onvermijdelijk zal uitdelen.