Het Paleis | Radicale misdadigers

Het gebeurt niet vaak dat een staatshoofd een officiële rechtzetting stuurt naar een krant. Doorgaans wordt zoiets discreet geregeld tijdens een tête-à-tête met de hoofdredacteur. De Franse president Emmanuel Macron koos voor de directe aanpak: een door hemzelf opgestelde rechtzetting bij een commentaarstuk van redactrice Mehreen Khan dat eerder was verschenen in de zakenkrant Financial Times. Zij had beweerd dat de Franse president met zijn gespierde verklaringen na de terreuraanslagen in Parijs en Nice paniek had veroorzaakt onder de Franse moslims.

Naast een aantal feitelijke slordigheden had Khan helaas verkeerd geciteerd uit de toespraak die Macron hield tijdens de officiële rouwplechtigheid voor de leraar Samuel Paty, die was onthoofd omdat hij in de klas een spotprent van de profeet uit Charlie Hebdo had getoond. De president sprak bij die gelegenheid niet van het ‘islamitische separatisme’, zoals Khan vermeldde, maar van het ‘islamistische separatisme’ dat stedelijke buurten teistert.

Macrons toespraak leidde tot felle protestacties in de internationale islamgemeenschap, van Turkije tot Indonesië. De Turkse president Recep Tayyip Erdogan kondigde zelfs een boycot van Franse producten af en gaf in een toespraak zijn Franse collega de raad psychiatrische bijstand te zoeken. Met de rechtzetting in de Financial Times probeerde Macron de imagoschade te beperken. Maar ook in Frankrijk waren er die de verklaringen van Macron overspannen vonden.

Op de website van Politico had Farhad Khosrokhavar, de Frans-Iraanse directeur van de Parijse École des hautes études en sciences sociales (EHESS), Frankrijks ‘extreme secularisme’ en ook het vasthouden aan het recht op godslastering gehekeld. Want dat laatste ergert zelfs de meest gematigde en seculiere moslims, schreef de academicus. Zijn bijdrage veroorzaakte luid protest van weldenkenden en werd door Politico snel van het scherm gehaald wegens ‘redactioneel ondermaats’.

Geschokt door de brutale moord op Paty, gepleegd door een jonge geradicaliseerde Tsjetsjeen, had Macron inderdaad een harde toon aangeslagen. De moord op de leraar beschouwde hij als een aanval op de republiek. Eerder al had hij strengere controles aangekondigd op culturele organisaties, moskeeën en andere instellingen, na de poging tot aanslag door een Pakistani voor het voormalige redactiekantoor van Charlie Hebdo. Daarmee probeerde hij alvast het gras weg te maaien voor de voeten van de extreemrechtse Rassemblement National van Marine Le Pen.

Verblinding

De recente aanslagen in Parijs, Nice en Wenen en de arrestaties van twee minderjarigen in Eupen die een moordaanslag op de politie planden, halen de Europeanen weer bij de les. Het Amerikaanse verkiezingsdrama mag dan alhier voor enige verpozing en zelfs leedvermaak hebben gezorgd, intussen staart Europa zelf verweesd in het eigen bord. De covidcrisis lijkt nog lang niet bedwongen en veroorzaakt de zwaarste recessie in de geschiedenis van de Europese Unie. De Europese Unie rekent voor 2020 op een economische krimp van 7,8 procent en een gemiddeld begrotingstekort van 8,8 procent.

Volgens het Gemeenschappelijk Toezichtsmechanisme van de Europese Centrale Bank kampen de 118 grootbanken van de eurozone met maar liefst 1.400 miljard euro aan riskante leningen. Komt daar nog bij dat de Europese onderhandelaar Michel Barnier weinig opwekkends weet te melden over de brexitbesprekingen. Alleen een terreuropstoot ontbrak er nog aan. En die is er nu.

Zoals zijn voorgangers laat Macron zich niet pramen om te beginnen over ‘de oorlog tegen terreur’. In zijn bijdrage voor de Financial Times had hij het over de 263 Franse terreurslachtoffers die de voorbije vijf jaar werden betreurd. Wat nog altijd een pak minder is dan de 2.000 dodelijke slachtoffers die werden geteld tussen april 1961 en april 1962 als gevolg van de aanslagen gepleegd door de OAS, het geheime leger dat was gesticht door Franse topgeneraals die zich verzetten tegen de Algerijnse onafhankelijkheid. De Franse aanpak heeft toen niet gewerkt en werkt ook nu niet. Met als kwalijkste Franse zet de bombardementen op Libië, die de poorten openzetten voor de ongecontroleerde migratie vanuit Afrika en de instroom van jihadisten.

‘Intussen heeft men zich verkeken op het internationale terrorisme’, schrijft de Franse publicist Jean-François Kahn. En hij voegt eraan toe dat ‘het opbod van rechts na elke aanslag een breuk dreigt te veroorzaken met de grote groep van moslimmedeburgers, met wie we nochtans een solide alliantie moeten sluiten tegen het islamo-fascisme waarvan zij het eerste slachtoffer zijn'.

Een kloof slaan tussen de moslims en de rest is precies het opzet van de islamterreur, zoals aangegeven door Dabiq, de propagandawebstek van Islamitische Staat. Zoals een kloof slaan tussen de katholieke Ieren en de rest destijds het doel was van het Ierse Republikeinse Leger (IRA). Tot de Britten begrepen dat hun gespierde militaire en preventieve repressie alleen tot gevolg had dat de IRA ook politiek de katholieke bevolking achter zich verenigde. Waarna werd overgeschakeld op een andere aanpak. Ken MacDonald, Hogerhuislid voor de Liberal Democrats en gewezen officier van Justitie gespecialiseerd in terreurbestrijding, formuleerde het zo: ‘De strijd tegen terreur in de straten van het Verenigd Koninkrijk is geen oorlog. Het gaat om misdaadpreventie.’ Die criminalisering zal de terreurorganisatie op de duur isoleren van haar mogelijke achterban.

Islamterreur valt niet te bestrijden met een gezwollen discours over de Verlichting, over het onaanvechtbare recht om een tekening van het blote achterwerk van de profeet te publiceren of over normen en waarden, maar met vakkundig politiewerk binnen de perken van de rechtsstaat.

Grootbanditisme

Tom Parker, Brits terreurexpert en auteur van ‘Avoiding the Terrorist Trap’, zegt dat ook de IRA uiteindelijk op de knieën werd gedwongen door geduldig speurwerk, door observatie en het inzamelen van financiële inlichtingen. Een dergelijke aanpak heeft kennelijk gewerkt in Eupen, waar met het tijdig oppakken van twee ontspoorde minderjarigen een mogelijke aanslag werd voorkomen. Dat mislukte dan weer in Wenen, door de nonchalance van de Oostenrijkse inlichtingendienst. Die negeerde informatie van de Slovaakse collega’s over de pogingen van een Noord-Macedoniër, die ooit in Oostenrijk was veroordeeld wegens steun aan IS, om munitie te kopen voor een Zastava M70, de Servische variant van de kalasjnikov.

Alle ervaringen uit het verleden leren dat terreur en grootbanditisme onlosmakelijk zijn verbonden. Dat gold voor de IRA, voor de Rote Armee Fraktion, voor de Palestijnse terreurgroepen en nu voor IS. Wie samen met anderen al geruime tijd op die nagel timmert, is de Nederlandse criminoloog Cyrille Fijnaut. In zijn recent verschenen ‘De samenhang tussen georganiseerde misdaad en terrorisme en de aanslagen in Parijs en Brussel in 2015-2016’ brengt hij dat verband nog eens in beeld.

De Franse en Belgische terroristen die de zware aanslagen in Parijs en Brussel uitvoerden, hadden allemaal een crimineel verleden als druggebruikers of als dealers. Fijnaut toont aan dat terroristen niet kunnen opereren zonder de logistieke steun van het misdaadmilieu. Hij suggereert verder onderzoek in dat verband om te achterhalen wat over het hoofd werd gezien, waardoor het na de schietpartij in Verviers en de aanslag op Charlie Hebdo in januari 2015 niet mogelijk was de zware aanslagen in Parijs en Brussel te voorkomen. Een aanbeveling die justitie en het parlement best ter harte nemen.