Verenigde Staten beschouwen aanslagen als oorlogsdaad

De president waarschuwde dat de strijd lang zal duren. Ook de minister van Buitenlandse Zaken, Colin Powell, sprak van 'een langetermijnconflict'. Volgens Powell beantwoorden de VS de terreur "alsof het om een oorlog gaat". Bush: "Deze daden van massamoord waren bedoeld om ons land in chaos en verval te storten.' Hij achtte het gevaar van nieuwe terroristische aanvallen gisteren geweken. "We vermoeden dat de daders hun plannen hebben uitgevoerd", zei een woordvoerder van het Witte Huis, "de risico's zijn bijgevolg gevoelig gedaald." Hij benadrukte wel dat de VS waakzaam blijven.

Bush liet verstaan dat zijn regering "geen onderscheid maakt tussen terroristen en diegenen die hen onderdak verlenen". Dat is een duidelijke vingerwijzing naar het Taliban-regime in Afghanistan. Dat houdt de Saudische multimiljonair Osama bin Laden een hand boven het hoofd. De Verenigde Naties trokken hun personeel terug uit Afghanistan. De inlichtingendiensten houden ernstig rekening met de betrokkenheid van Bin Laden.

De VS stelden hun bondgenoten voor de NAVO in te zetten bij vergeldingsacties. De Amerikaanse ambassadeur bij de NAVO bracht artikel 5 van het NAVO-verdrag ter sprake op een vergadering met zijn collega's. Dat artikel bevat het principe van wederzijdse hulp in oorlogstijd. Een aanval op een NAVO-land betekent met andere woorden een aanval op alle lidstaten. Volgens Washington rechtvaardigen de terreurdaden de inroeping van artikel 5.

De NAVO-ambassadeurs bereikten 's avonds laat een akkoord. Het artikel 5 wordt in werking gesteld, op voorwaarde dat bewezen is dat de aanslagen werden geleid vanuit het buitenland. Waarnemers hadden gewezen op een aantal problemen. Het artikel 5 is bijvoorbeeld geschreven met het oog op een conventionele oorlog, niet op terroristische aanslagen. Bovendien is het nog steeds niet duidelijk wie het doelwit van een tegenactie zou moeten zijn, klonk het.

De discussie over artikel 5 leidde trouwens tot spanningen in de Belgische regering. Het persagentschap Belga meldde dat de VLD voor een ruime interpretatie is, terwijl coalitiepartners Agalev en SP bezwaar maakten tegen de Amerikaanse voorstellen. Uiteindelijk gaf het kernkabinet NAVO-ambassadeur Thierry de Gruben de opdracht een amendement in te dienen dat de Amerikaanse versie afzwakt. Eerder slaagden Frankrijk en Duitsland er al in een passus uit het originele document te laten schrappen.

De ministers van Buitenlandse Zaken van de vijftien EU-lidstaten kwamen samen voor een speciale ministerraad Algemene Zaken. Zij riepen vrijdag 14 september uit tot dag van rouw. De Belgische minister van Buitenlandse Zaken, Louis Michel, benadrukte na afloop de ernst en omvang van de situatie: "De terroristen vielen niet alleen de VS aan, maar alle landen die dezelfde waarden delen. Ik denk bijgevolg dat de terreurdaden een blijvende impact hebben." De staats- en regeringsleiders van de Europese Unie leggen vrijdagochtend, aan het begin van de dag van rouw en solidariteit, een gezamenlijke politieke verklaring af, maakte premier Verhofstadt nog bekend.

Het aantal slachtoffers van de terreuraanslagen loopt 'in de duizenden', schatten president Bush en Rudy Giuliani, de burgemeester van New York. Op het ogenblik van de aanslagen zaten in de New Yorkse WTC-torens 10.000 tot 20.000 mensen. Hoeveel van hen tijdig zijn kunnen ontsnappen, is onduidelijk. Het aantal slachtoffers in het Pentagon wordt geschat op minstens 100, in het ergste geval 800. Het enige getal dat vaststaat, zijn de 266 passagiers en bemanningsleden van de vier vliegtuigen die crashten.

EZ