Ongeveer 16.000 Vlaamse bedrijven exporteren vandaag naar Groot-Brittannië. Op 30 maart 2019 schudt de brexit hun activiteiten door elkaar. Zeer drastisch in het slechtste geval. En nog altijd gevoelig als het huidige akkoord goedgekeurd wordt. ‘Kmo’s bereiden zich vandaag maar beter voor op een worstcasescenario’, menen Vlaams minister-president Geert Bourgeois en Claire Tillekaerts, CEO bij Flanders Investment & Trade.
Na de brexit wordt het Verenigd Koninkrijk een ‘derde land’. Tal van afspraken en regels die vandaag gelden tussen Groot-Brittannië en EU-landen wijzigen dan. Denk aan: vrij verkeer van personen, goederen en diensten, douanevrije grensovergangen, productnormen enzovoort. Die veranderingen zullen het kleinst zijn als het Britse parlement het brexitakkoord goedkeurt. In dat geval blijven bij wijze van overgangsmaatregel alle regels van de interne markt gelden tot eind 2020. In het geval er een akkoord komt, zijn er ook daarna geen importtarieven of quota. Wel is er een impact op douane en het vrij verkeer te verwachten.
Toch ziet Vlaams minister-president Geert Bourgeois de brexit eerder pessimistisch tegemoet. ‘Ik betwijfel dat het akkoord dat nu op tafel ligt tijdig goedgekeurd raakt, laat staan dat de Britten hun plannen voor de brexit plots zouden opbergen. Premier Theresa May overleefde met 200 voor- en 117 tegenstemmen weliswaar een vertrouwensstemming, maar ik vrees dat het Lagerhuis de deal niet zal goedkeuren.’
‘Bij een harde brexit verliezen we potentieel 2,6 procent van het Vlaamse BNP. KU Leuven-VIVES berekende dat 28.000 jobs verloren dreigen te gaan.’
Minister-president Bourgeois ziet een aantal potentiële aflopen. ‘Of de deal wordt verworpen, en dan volgt er chaos. Of de beslissingstermijn van twee jaar (artikel 50 uit het EU-verdrag, nvdr) wordt met wederzijds akkoord verlengd. In dat geval krijgen de Britten extra tijd om een horrorscenario te voorkomen.’
Onzekere toekomst
De toekomst is hoogst onzeker. Daarom is het verstandig dat bedrijven zich vandaag al grondig voorbereiden op de slechtst mogelijke afloop. Niemand wil onverhoeds geconfronteerd worden met invoerheffingen van de Wereldhandelsorganisatie van 10, 16 en 24 procent, die bij een harde brexit plots gelden, meent Claire Tillekaerts, CEO bij Flanders Investment & Trade (FIT).
‘Vlaanderen leeft van de export. Onze bedrijven exporteerden in 2017 voor 317 miljard euro aan goederen. Bijna 28 miljard euro daarvan komt uit de export naar het Verenigd Koninkrijk. Het merendeel van de Vlaamse kmo’s heeft nog nooit buiten de EU geëxporteerd. Ze hebben onvoldoende ervaring met en expertise in douaneformaliteiten. Daar moeten ze dus dringend werk van maken.’
Diversifiëren van exportactiviteiten
Ondernemingen kunnen hierop anticiperen, door bijvoorbeeld hun afzetmarkten te diversifiëren en nu al alternatieven te zoeken. Geert Bourgeois: ‘Dat is uiteraard geen sinecure. Groot-Brittannië vormt de vierde grootste exportmarkt voor onze bedrijven. Bovendien gaat het gros van onze export vandaag al naar de buurlanden.’
Bedrijven kunnen bij die zoektocht naar exportdiversificatie rekenen op financiële steun van de overheid. Via de kmo-portefeuille van VLAIO wordt bijvoorbeeld professioneel advies voor 50 procent gesubsidieerd voor Vlaamse ondernemingen. Bij Flanders Investment & Trade bestaan er subsidies voor het verkennen van nieuwe markten, deelnames aan vakbeurzen en prospectiereizen. Daarnaast lanceerde FIT nog sensibiliserende en ondersteunende initiatieven die de brexit-wendbaarheid van de Vlaamse bedrijven vergroten, zoals de FIT brexit website en de FIT brexit brochure.
Inschatten en berekenen
Claire Tillekaerts: ‘Een onderneming moet beginnen met het inschatten van de gevolgen van de brexit op haar activiteiten. Dat geldt dubbel voor toeleveranciers van wie de voornaamste klanten in binnen- of buitenland exporteren naar het VK. Want ook indirect kunnen er heel wat gevolgen zijn.’
‘In 2017 verkochten 3.100 kmo’s goederen aan het VK, die geen ervaring hebben met export buiten de EU. Zij moeten nu dringend werk maken van een voorbereiding op een harde brexit.’
Daarna moeten bedrijven berekenen hoeveel die impact hen extra zal kosten. Daarvoor kunnen ze allerlei zaken analyseren en in kaart brengen, zegt Claire Tillekaerts. ‘Hoeveel bijkomend personeel en extern advies hebben we nodig? Met welke invoerrechten en tarieven moeten we in het slechtste geval rekening houden? Moeten we ons indekken tegen wisselkoersrisico’s? Hebben we arbeidskaarten nodig voor ons personeel in het VK? Zijn onze contracten in euro of in Britse pond opgemaakt, en moeten we die heronderhandelen? Wat als er andere verpakkingsvoorschriften gelden? Volgen er nieuwe fytosanitaire regels?’
Geen ver-van-mijn-bedshow
Bedrijven kunnen dus al op ontzettend veel anticiperen. Ook de Brexit Impact Scan van de FOD Economie helpt ondernemingen per bedrijfsactiviteit bij die inschattingen. Vandaag hebben al meer dan 3.000 bedrijven die scan doorlopen. Daarnaast is er het Meldpunt Brexit, zegt Geert Bourgeois. ‘Daar vinden ondernemers praktische informatie over belangrijke topics als douaneformaliteiten, wisselkoersrisico’s, normen, verpakkingen en vergunningen.’
Ook houdt FIT samen met partners op sectorniveau de vinger aan de pols. Vlaamse kmo’s moeten beseffen dat er ook heel wat op het spel staat voor onze economie, besluit Geert Bourgeois. ‘KU Leuven-VIVES becijferde dat we potentieel 2,6 procent van het Vlaamse BNP verliezen bij een harde brexit. Dat is een enorme welvaartskostprijs. Tot 28.000 jobs dreigen verloren te gaan. Dat verlies trachten we met alle mogelijke maatregelen zo beperkt mogelijk te houden. Maar weet dat dit geen ver-van-mijn-bedshow is: de klok tikt langzaam maar zeker door naar 29 maart 2019. Ga uit van het ergst mogelijke scenario: dan ben je optimaal voorbereid.’
Volg www.brexitready.be voor de actuele stand van zaken. Wie vragen stelt via brexit@fitagency.be krijgt antwoorden op maat. Daarnaast is er de Brexit Roadshow, die start in Zeebrugge op 7 januari. Die focust op nieuwe douaneformaliteiten en nuttige exportvergunningen voor export naar het VK en op hoe FIT en Vlaio Vlaamse KMOs kunnen ondersteunen in het kader van brexit. De Roadshow reist daarna door alle Vlaamse provincies.
1. Organiseer uw
voorbereidingen
Begin
met een Brexit Impact Scan:
check hoe de brexit uw bedrijfsactiviteiten kan beïnvloeden. Om alles ordelijk
en gestructureerd voor te bereiden, is het nuttig om een brexitverantwoordelijke
aan te stellen. Werkt u met partners of toeleveranciers in het VK, wat
verandert er aan douaneformaliteiten, invoerheffingen en btw? Maak een lijstje
van alle veranderingen.
2. Stel een noodplan op
Vertaal
vervolgens die mogelijke veranderingen en scenario’s naar bijpassende
bedrijfsstrategieën, zodat u na 29 maart 2019 meteen naar de gepaste
versnelling kunt schakelen. Hou met deze scenario’s ook rekening bij uw
geplande investeringen. Al deze elementen kunt u onderbrengen in een bedrijfsnoodplan.
Daarin beschrijft u de organisatiestructuren, procedures en afspraken, en wie
welke taken opneemt.
3. Ga uit van een harde brexit
Nieuwe
afzetmarkten prospecteren, gesprekken aanknopen met klanten, leveranciers en
partners, en uw bedrijf wendbaarder en innovatiever maken: dat kost inderdaad tijd
en geld. Maar zelfs al wordt het terugtrekkingsakkoord goedgekeurd en krijgen
we een overgangsperiode zijn dit nooit verloren inspanningen en kosten. Door
potentiële klanten en afzetgebieden in kaart te brengen, stippelt u
tegelijkertijd ook het groeiscenario uit van uw kmo voor de komende jaren.