Weinig twintigers, dertigers en veertigers weten dat er een overgangsuitkering bestaat wanneer hun echtgenoot vroegtijdig overlijdt. Lisa Paridaen, diensthoofd bij de Federale Pensioendienst, vertelt hoe het systeem werkt, wie er recht op heeft, en hoe u het kunt aanvragen.
Het overlijden van een partner is niet alleen emotioneel erg ingrijpend. Soms volgt er ook een financiële opdoffer. Het overlevingspensioen biedt de langstlevende huwelijkspartner de optie om een pensioen te ontvangen, gebaseerd op de loopbaan van de overleden partner. Maar wat als u te jong bent om daar aanspraak op te kunnen maken? In sommige gevallen kan een overgangsuitkering een oplossing bieden. Deze maatregel bestaat ondertussen zes jaar. Maar weinig burgers weten dat het bestaat. In 2015 kregen bijvoorbeeld amper 29 mensen een overgangsuitkering toegekend toen hun man of vrouw vroegtijdig overleed.
Waarom vragen zo weinig mensen een overgangsuitkering aan?
Lisa Paridaen: ‘Dat is ook voor de Federale Pensioendienst een blinde vlek. Er lopen momenteel onderzoeken en analyses zodat we een duidelijker zicht krijgen op de achterliggende redenen. Algemeen zien we elk jaar wel een toename. In 2019 ontvingen ruim 1.200 burgers een overgangsuitkering. Maar nog veel meer mensen hebben er recht op. Dat is alvast een van de redenen waarom we binnenkort een sensibiliseringscampagne starten. Om duidelijk te maken dat een overgangsuitkering bestaat en de onwetendheid die rond het thema heerst weg te nemen. En om het vooroordeel te doorprikken dat aankloppen bij de pensioendienst per definitie iets is voor 65-plussers.’
Wanneer hebben mensen recht op een overgangsuitkering?
Lisa Paridaen: ‘Wie 48 jaar of jonger is op het moment dat zijn of haar echtgenoot overlijdt, ontvangt geen overlevingspensioen. Maar die mensen kunnen dan wel tijdelijk een overgangsuitkering ontvangen. De overgangsuitkering is eigenlijk een overlevingspensioen, maar dan voor jonge weduwen/weduwnaars en beperkt in de tijd. Ze wordt gedurende twaalf maanden uitbetaald als er geen kinderen ten laste zijn. En gedurende vierentwintig maanden indien er wel een kinderlast is, ongeacht over hoeveel kinderen het gaat.’
Mag de overgangsuitkering gecumuleerd worden met werken?
Lisa Paridaen: ‘Dat mag zeker. De weduwe of weduwnaar ontvangt de overgangsuitkering boven op het loon als werknemer, ambtenaar of zelfstandige, zonder beperkingen of voorwaarden. Mensen moeten hun loonbaan dus niet afbouwen, pauzeren of stopzetten. De overgangsuitkering mag ook gecombineerd worden met een vervangingsinkomen voor werkloosheid, ziekte of invaliditeit. Het cumuleren van de overgangsuitkering met een arbeidsinkomen (loon, beroepsinkomsten,…) wordt niet fiscaal afgestraft, waardoor men niet moet vrezen voor de zogenaamde pensioenval. Integendeel: ze ontvangen de overgangsuitkering boven op hun inkomen.’
Zijn er nog andere voorwaarden gekoppeld aan de overgangsuitkering?
Lisa Paridaen: ‘De overgangsuitkering moet binnen de twaalf maanden na het overlijden van de partner aangevraagd worden. En dat kan alleen voor wie minstens één jaar gehuwd is. Of voor wie wettelijk heeft samengewoond en aansluitend gehuwd is gedurende een totaalperiode van minimum één jaar. Enkel wettelijk samenwonen is dus onvoldoende om aanspraak te kunnen maken op een overgangsuitkering. Elk jaar wordt ook de leeftijdsgrens om in aanmerking te komen geleidelijk opgetrokken. Vandaag moet een weduwe of weduwnaar 48 jaar oud zijn om er recht op te hebben. Vanaf het moment dat de langstlevende partner de pensioenleeftijd bereikt, volgt bovendien nog de mogelijkheid om een overlevingspensioen te ontvangen. De Pensioendienst zal automatisch onderzoeken of de gepensioneerde een overlevingspensioen kan ontvangen, als hij op pensioen gaat.’
Hoe kan een weduwe/weduwnaar een overgangsuitkering aanvragen?
Lisa Paridaen: ‘Het snelst en makkelijkst gaat dat online via mypension.be. Maar ook pensioenaanvraag.be is een optie. Het kan tevens in een van onze regionale kantoren, en via het gemeente- of stadhuis. Soms worden mensen ook onze richting uitgestuurd door andere partijen waarmee ze in aanraking komen na het overlijden van hun partner, zoals een notaris of een begrafenisondernemer.’
Klopt het dat er minder mannen dan vrouwen zijn die een overgangsuitkering aanvragen?
Lisa Paridaen: ‘Dat stellen wij in de praktijk inderdaad vast. Vrouwen vragen bijna zeven keer meer een overgangsuitkering aan dan mannen. In 2019 ontvingen er 1.072 vrouwen een overgangsuitkering, tegenover 161 mannen. Dat heeft niet zozeer te maken met het feit dat vrouwen gemiddeld langer leven. Mogelijks speelt er bij mannen een grotere psychologische drempel mee. Of denken ze onterecht dat ze geen recht hebben op zo’n uitkering. Niets is minder waar uiteraard. Een overgangsuitkering is er voor iederéén die aan de voorwaarden voldoet.’