'Er zijn meer jihadi's uit Denderleeuw dan uit Molenbeek'

De aanslag op het Joods Museum op 24 mei vorig jaar. De ontmantelde terreurcel in Verviers in januari. Het vermeden bloedbad op de Thalys van Amsterdam naar Parijs in augustus. En ook nu weer, bij de aanslagen in Parijs. Telkens is er een link met Molenbeek. Federale politici bestempelden de gemeente vandaag als een probleem. En dat irriteert de schrijver en historicus Hans Vandecandelaere. Hij schreef het boek ‘In Molenbeek’ na een tweehonderdtal getuigenissen in de gemeente te hebben gesprokkeld.

‘Volgens de jongste officiële cijfers zijn er 141 Syriëstrijders uit het Brusselse Gewest vertrokken’, aldus Vandecandelaere. ‘Ongeveer 40 daarvan komen uit Molenbeek. Versta me niet verkeerd, dat probleem moet aangepakt worden. Maar proportioneel gezien is het weinig. Er komen meer jihadi’s uit Denderleeuw of Galmaarden dan uit Molenbeek. De beeldvorming over ‘het kalifaat van Brussel’ die nu in enkele uren ontstaat, irriteert me mateloos.’

Er zijn grootstedelijke problemen in Molenbeek, erkent Vandecandelaere. Wie er de gemeentestatistieken op naslaat, ziet een aantal duidelijke trends en bijhorende problemen. Eerst en vooral is er de bevolkingsexplosie. Sinds 2004 is het aantal Molenbeekse inwoners gestegen met 20 procent, naar ongeveer 95.000 begin 2014. Die boom is nog niet achter de rug, want het Brusselse Instituut voor Statistische Analyse (BISA) verwacht tegen 2020 een groei tot 105.000 inwoners.

Die inwoners zijn eerder jong en veelal – langdurig – werkloos. De gemiddelde leeftijd in de gemeente is 34,8 jaar, een van de laagste in het Gewest. De werkloosheidsgraad is de tweede hoogste van de 19 gemeenten in het Gewest: 25,2 procent. Onder jongeren tot 25 jaar loopt die werkloosheidsgraad op tot 41 procent. Het aandeel werklozen dat langdurig thuis zit – meer dan een jaar – is 64 procent. Het gemiddelde belastbaar inkomen ligt op 9.844 euro, een pak onder het gemiddelde van 13.312 euro in het hele Gewest. Het aantal leefloners zit op 5,7 procent – tegenover gemiddeld 3 procent in het Gewest. Samengevat: Molenbeek is grotendeels jong, arm, werkloos en snel gegroeid.

‘Molenbeek heeft dus wel degelijk te maken met de nodige kansarmoede, maar er zijn genoeg studies die aantoonden dat extremisme niet alleen voorkomt bij achtergestelde gezinnen’, betoogt Vandecandelaere. Bovendien is Molenbeek bezig aan een inhaalbeweging, klinkt het. ‘Er is een positieve dynamiek. In de jaren 80 was het Nederlandstalige onderwijs er op sterven na dood, nu is dat goed uitgebouwd. Er komt ook ruimte voor zachte weggebruikers en steeds meer zelfstandigen investeren er met hun privékapitaal.’

Dat de federale regering Molenbeek wil opkuisen, schiet in het verkeerde keelgat bij de schrijver. ‘Dat getuigt van weinig kennis van de problematiek. Molenbeek valt uiteen in Hoog-Molenbeek en Laag-Molenbeek. Dat laatste versplintert nog eens in vier aparte wijken. Elke wijk heeft zijn eigen dynamiek.’

In plaats van wild te kuisen, pleit Vandecandelaere voor meer kennis en nuance in het debat. ‘Ik kan me enkel aansluiten bij professor Rik Coolsaet, die zei dat we niet mogen polariseren en koelbloedig moeten blijven.’ Waarna hij getuigt over de sfeer in Molenbeek. ‘Ik kreeg vanochtend een ketting-sms die rondgaat in Molenbeek. De boodschap was duidelijk: Hoe kunnen we duidelijk maken dat 99,9 procent van de moslims niets met de waanzin in Parijs  te maken heeft?’