Antwerpse rechter doorprikt miljardenpostbus in Luxemburg

Alleen al de rijkste honderd families van ons land hebben samen ruim 48 miljard euro geparkeerd bij meer dan 160 postbusvennootschappen in het Groothertogdom Luxemburg. Dat onthulde De Tijd in maart 2018 met ons onderzoek 'Postbus Luxemburg'. Van de rijkste 50 zakenfamilies in ons land bleken acht op de tien financiële en fiscale constructies in Luxemburg te hebben. Meer dan de helft van de families gebruikte daarvoor alleen een postbusadres.

Een van de belangrijkste postbusadressen in Luxemburg is te vinden op de Boulevard Prince Henri. Aan het nummer 9B huist de Luxemburgse accountant Fons Mangen. Onder meer Belgiës rijkste diamantfamilie Mehta gebruikt dat Luxemburgse adres voor haar wereldwijde holding, Eurostar Diamonds International. Ook de Luxemburgse holding boven Carglass-eigenaar Belron, eigendom van de Belgische groep D'Ieteren, gebruikt dat huisnummer. Nog meer Belgische zakenfamilies gebruikten deze postbus al, zoals de Beaulieu-familie De Clerck en de Belgische families achter AB Inbev. De familie de Spoelberch, een van de rijkste families van ons land, heeft er nog altijd enkele holdings gevestigd.

Toen we twee jaar geleden een bezoek brachten aan deze 'miljardenpostbus', was er weinig meer te vinden dan een rij vergulde naambordjes naast de deur, met in de inkomhal nog een dozijn gammele brievenbussen, waarvan er eentje wagenwijd openstond en leeg was. Alle brievenbussen verwezen naar de derde verdieping waar de Luxemburgse adviseur zat.

Verder dan de inkomhal geraakten we als journalisten niet, maar een opmerkelijk vonnis van de ondernemingsrechtbank van Antwerpen doorprikt nu de 'internationale holding' die de Antwerpse diamantfamilie Mehta op dat Luxemburgse adres heeft. Donderdag heeft de Antwerpse rechtbank het Luxemburgse Eurostar Diamonds International failliet verklaard. In het vonnis staat te lezen wat de voorlopige bewindvoerder, de Antwerpse advocaat Nick Peeters, aantrof toen hij wél de inkomdeur kon opendraaien aan de Boulevard Prince Henri, 9B.

Lege kasten

De 'internationale zetel' van de grote diamantgroep bleek een kantoortje van 20 m², waar 'de kasten leeg waren'. 'De pc met klavier en de printer waren niet aangesloten' en 'de documentatie die er lag, ging over het boekjaar 2013'. Het Luxemburgse adres was maar een front. De groep werd in werkelijkheid bestuurd vanuit Antwerpen. Daar woonden de bestuurders, gebeurden de vergaderingen en ook de computerservers voor de hele groep stonden in Antwerpen. Ook voor alle facturen, bestuurdersvergoedingen en kapitaalsverhogingen was het wachten op stortingen vanuit Antwerpen. 'Het telefoontoestel was doorgeschakeld naar het Belgische telefoonnummer', 'de post werd naar België meegenomen door medewerkers van Eurostar' en 'de belangrijke correspondentie werd door Fons Mangen (de Luxemburgse accountant, red.) ingescand en doorgestuurd naar de bestuurders in Antwerpen'.

De Antwerpse rechtbank besluit dat Eurostar Diamonds op papier zijn hoofdzetel heeft in Luxemburg, maar dat die 'vrijwel uitsluitend een ontvangstplaats van brieven' is. 'Het gegeven dat daar wel een eigen externe accountant en een bedrijfsrevisor waren of dat er één rekening was geopend bij een Luxemburgse bank bewijst niet dat het 'center of main interests' van Eurostar in Luxemburg zou liggen', luidt het vonnis.

De drie Antwerpse rechters die over de zaak moesten oordelen, menen dat het echte zenuwcentrum van de diamantgroep in Antwerpen lag. Daarom besluiten de Belgische rechters dat zij, op basis van de Europese regels, 'internationaal bevoegd' zijn om te oordelen over het lot van de Luxemburgse holding en die vanuit ons land failliet kunnen verklaren. 'De werkelijke situatie primeert boven de louter formele situatie', luidt het.

Rechtsonzekerheid

De advocaat van de diamantgroep, Youri Steverlynck, noemt het vonnis 'gevaarlijke rechtspraak' en gaat in beroep. 'Dit schept zeer grote rechtsonzekerheid voor internationaal gestructureerde bedrijven. Wat is een postbus? Kijk hoe Luxemburg georganiseerd is: de meeste holdings hebben daar een beperkte infrastructuur. Zijn dat dan plots allemaal geen Luxemburgse vennootschappen meer? Dit is echt wel een bijzonder vonnis. Daarvoor zijn de Europese insolventieregels niet bedoeld.'

Steverlynck verwacht een clash met het Groothertogdom. 'In Luxemburg had men dit faillissement nooit gedaan gekregen, omdat de regels er anders zijn. Luxemburg weigerde in dit dossier al de aanstelling van de Belgische voorlopige bewindvoerder te publiceren in Luxemburg, omdat die niet bestond naar Luxemburgs recht. Wat gaan ze nu doen met dit vonnis, dat vanuit Antwerpen een Luxemburgse vennootschap failliet verklaart?'