Beke (CD&V): ‘Extra besparen? Dat ligt moeilijk'

Het is een zelfverzekerde en ontspannen Wouter Beke die we ontmoeten in de Wetstraat 89, waar het hoofdkwartier van CD&V gevestigd is. De afgelopen maanden had de kopman van de Vlaamse christendemocraten nochtans weinig reden tot juichen. Het ACV beschuldigde CD&V ervan een te rechts beleid te aanvaarden. En haar coalitiepartners verweten CD&V oppositie te voeren binnen de meerderheid. Maar nu de Zweedse coalitie zich geëngageerd heeft voor een taxshift en het sociaal overleg gereanimeerd is, heeft Beke zijn slag thuisgehaald. ‘Wij verzekeren de continuïteit in de regering.’

De afgelopen drie maanden waren nochtans woelig.
Wouter Beke: ‘Dat klopt, maar ik denk dat alles nu in zijn plooi valt. We zijn er nog niet, maar het is belangrijk dat werknemers en werkgevers weer rond de tafel zitten. Ik herinner me een debat vorig jaar in de Kamer waar niemand, noch van de meerderheid noch van de oppositie, een euro wilde geven voor dat sociaal overleg. Ze zeiden dat Kris Peeters naïef was. maar hij heeft zich daar als geen ander in gesmeten. Gaandeweg is men gaan inzien dat overleg noodzakelijk is als men tot hervormingen wil komen.’

Wat heeft ACV-topman Marc Leemans overtuigd om het sociaal overleg nu toch een kans te geven?
Beke: ‘Het ACV is een vakbond die het sociaal overleg in zijn DNA heeft. Je moet ook eerlijk zijn. Eind 2014 is de perceptie gecreëerd dat deze regering de koopkracht gigantisch zou aantasten. Maar door de dalende olieprijzen en het effect ervan op de inflatie komt er dit jaar geen indexsprong, maar wel een belastingverlaging en een verhoging van de laagste uitkeringen. Het is lang geleden dat een regering nog zo’n koopkrachtinjectie heeft gegeven.’

De bonden eisten duidelijkheid over een taxshift, maar ze hebben hooguit een timing gekregen.
Beke: ‘Het is belangrijk dat de taxshift in maart wordt besproken en niet naar de Griekse kalenden wordt verwezen. Voorts geeft de regering aan de sociale partners de ruimte om vrij te onderhandelen over de lonen.’

Daarmee maakt de regering wel een einde aan de loonbevriezing, ondanks de historische loonhandicap van 15 procent. Is dat verantwoord?
Beke: ‘In het regeerakkoord is afgesproken dat we de sinds 1996 ontstane loonhandicap gaan wegwerken. Het is aan werkgevers en werknemers om daarover te onderhandelen. Ik ga me daar nu niet tussen zetten.’

De regering-Di Rupo ging met haar loonmatiging dus verder dan deze centrumrechtse regering?
Beke: ‘De regering-Di Rupo en de regering-Michel tappen uit hetzelfde vaatje. Er is continuïteit in het beleid. Dat hoeft u niet te verbazen, want CD&V zit opnieuw in de regering. We hebben geen socialisten nodig om sociaal te zijn. De hervormingen in de pensioenen bijvoorbeeld waren onder Di Rupo zelfs abrupter dan de hervormingen die we nu doen. En voor de laagste uitkeringen geven we nu 700 miljoen euro meer uit.’

De regering-Michel gaat voort op het elan van Elio Di Rupo. Uw coalitiepartner N-VA zal het graag horen.
Beke: ‘We hebben in de vorige regering gedaan wat we moesten doen zonder nationalisten erbij. We doen dat nu met nationalisten. Ik stel vast dat diegenen die vroeger riepen dat we Noord-Europese belastingen betalen voor Zuid-Europese dienstverlening (de N-VA, red.) nu de veiligheidsdiensten feliciteren voor het verijdelen van een aanslag. Plots blijft van die slogans niets meer over.’

‘CD&V heeft van niemand lessen te krijgen. Sommigen hoopten op een walk-over. Ze dachten dat ze de sociale partners niet nodig hadden om beslissingen te nemen. Maar ze hebben zich vergist. De ruimte voor overleg die er nu is, hebben we fel bevochten.’

Nochtans vraagt een groot deel van de Vlamingen een centrumrechts beleid. Als ik u hoor, moeten de Vlamingen geen grote ommekeer verwachten.
Beke: ‘Mijn partij is niet in de campagne gestapt met allerlei slogans en heeft geen verwachtingspatroon gecreëerd dat achteraf gezien onrealistisch bleek. Niet ik, maar professor Gert Peersman zegt dat het regeerakkoord het dichtst aansluit bij het programma van CD&V.’

Het eerste dat CD&V heeft gedaan is om een vermogenswinstbelasting vragen, ook al staat die niet in uw programma. Daardoor is de perceptie ontstaan van een verdeelde regering.
Beke: ‘CD&V heeft in deze coalitie niet de ambitie om als een kleine, onzichtbare partner de dingen te ondergaan en blij te zijn in een regering te zitten. We zitten in die regering met een bepaalde overtuiging en weten goed waar we naartoe willen. ‘

In maart volgt de begrotingscontrole. Er moeten wellicht opnieuw enkele honderden miljoenen euro’s worden gevonden. Kan er nog bespaard worden?
Beke: ‘Ik stel vast dat na een paar maanden regeringsbeleid er al heel wat slogans verdwenen zijn. Wij wisten al langer dat de veiligheidsdepartementen financieel onder druk staan, maar sommigen wilden dat niet horen. Nu hebben zowel liberalen als nationalisten ingezien dat ze te ver zijn gegaan met hun eis om te besparen.’

‘Nog meer besparen lijkt me moeilijk. In de sociale zekerheid bijvoorbeeld hebben we al heel zware inspanningen gedaan. Daar zit geen rek meer op, zeker niet als je rekening wil houden met het sociaal overleg. Je kan toch niet met de ene hand geven en met de andere nemen? Dan ben je de mensen in de luren aan het leggen.’

Wat zijn de uitgangspunten van CD&V voor de nieuwe begrotingsronde?
Beke: ‘We gaan geen maatregelen nemen die de groei afremmen. In de sociale zekerheid is al genoeg bespaard en de fiscaliteit moet rechtvaardiger.’

In de discussie over een rechtvaardiger fiscaliteit wil premier Charles Michel weg van de slogans en inzetten op een speculatietaks.
Beke: ‘Dat is één van de zaken die aan bod kunnen komen. Maar meer ga ik daar niet over zeggen.’

Een taxshift mag geen taxlift worden, waarschuwde N-VA-voorzitter Bart De Wever al. Vindt u dat ook?
Beke: ‘Ik stel vast dat de PS het nu al heeft over een taxshit . Maar daar zijn wij niet voor (lacht). We zullen alles bij de begrotingscontrole in maart bekijken. Maar men kan natuurlijk niet aan de ene kant meer geld steken in veiligheid en langs de andere kant vragen meer te besparen. Iedereen weet dat we in de sociale zekerheid al veel inspanningen hebben gedaan. De mogelijkheden zijn niet eindeloos.’

Biedt het debat over een taxshift een uitweg in de moeilijke begrotingsoefening waar de regering-Michel voor staat?
Beke: ‘Dat zou een intelligente aanpak zijn.’

De N-VA en Open VLD willen de begrotingscontrole en het debat over een taxshift niet vermengen.
Beke: ‘Ik denk dat er wel een band zal zijn tussen de begroting en de taxshift.’

Ook op Vlaams niveau moet wellicht extra geld gezocht worden. Onderwijs en Welzijn hebben de grootste budgettenen. Ze komen onvermijdelijk in het vizier
Beke: ‘Onderwijs gaat over de toekomst van onze kinderen. Daar is genoeg bespaard. In welzijn is afgesproken 500 miljoen euro extra te investeren om de Vlaamse sociale bescherming verder uit te bouwen. Ik ga ervan uit dat iedereen die afspraken nakomt.’

Is het een taboe de Vlaamse begroting in het rood te laten gaan?
Beke: ‘In politiek zijn er weinig taboes, je moet weten wat je wil.’

En wat wilt u?
Beke: ‘Een begroting in evenwicht is belangrijk om de ruimte vrij te maken die later kan worden gebruikt voor investeringen en de uitbouw van een nieuwe laag van sociale bescherming. Maar als de economische omstandigheden ons daartoe dwingen, sluit ik een tekort niet uit. Door de omstandigheden hadden we ook een tekort in 2014.’

Wat vindt u ervan dat het leger is ingezet na de verijdeling van de aanslagen?
Beke: ‘Ik heb daar geen goed gevoel bij en ik ben nog maar weinig mensen tegengekomen die daar wel een goed gevoel bij hebben. Wie vandaag para’s tegenkomt, komt die tegen omdat er een verhoogd dreigingsniveau is en niet omdat dat een structureel antwoord is om het veiligheidsgevoel bij de mensen te versterken. Als de aanleiding verdwijnt, moeten die para’s uiteraard weg.’

Wat doet die terroristische dreiging met de maatschappij waarin we leven?
Beke: ‘In de nasleep van de aanslagen in Parijs is een soort burgerdemocratie ontstaan. Iedereen die vindt dat een maatschappij dezelfde waarden moet delen, is toen op straat gekomen. Vrije meningsuiting is daar één van. Als een aantal gemeenschappelijke waarden niet gedeeld wordt, kan je je eigen identiteit niet ontwikkelen.’

Volgens N-VA-voorzitter De Wever kan het debat over radicalisme niet losgekoppeld worden van de islam.
Beke: ‘Die uitspraak had veel weg van de clash of civilizations. Ik vond ze misplaatst. Men gooit alles op één hoop. Ook in de moslimgemeenschap groeit het besef dat ze in ons land hun godsdienst kan belijden, maar dat ze dan een aantal waarden moet respecteren.’

Is terrorisme echt een bedreiging?
Beke: ‘Ik denk dat men de impact niet mag onderschatten. Het toont aan dat een democratie iets is dat elke dag bewaakt moet worden en elke dag aangevallen kan worden. We zijn in het verleden misschien al te slordig omgesprongen met de democratie. Wie een democratie wil bewaken, moet daarin investeren. Dan kom ik weer bij het sociaal overleg. Een democratie is meer dan de meerderheid die beslist. Respect voor de minderheid is ook een onderdeel van de democratie.’