Politie volgt 2.848 rechts-extremisten

De schietpartij aan een synagoge in het Oost-Duitse Halle was volgens het Duitse gerecht zonder twijfel een terreurdaad. De 27-jarige dader Stephan B. had antisemitische en rechts-extremistische motieven. Hij wilde een bloedbad aanrichten in de synagoge waar meer dan 50 mensen het joodse feest Jom Kipoer vierden. Hij geraakte de synagoge niet binnen en schoot twee mensen dood. In zijn auto is nog vier kilo explosieven gevonden.

Ook de Belgische veiligheidsdiensten vrezen een scenario zoals in het Duitse Halle. ‘Dat is ook bij ons het grootste gevaar wat rechts-extremisme betreft: een lone actor die zich laat gebruiken of misbruiken door een ideologie om ook hier toe te slaan’, zegt een bron in veiligheidskringen. ‘Ik wil geen onheilsprofeet zijn, maar gisteren was het Halle, morgen kan het Amsterdam of Antwerpen zijn, of om het even waar.’

Te volgen fenomenen

In de databank van de politie stonden vorig jaar 2.848 mensen gekoppeld aan rechts-extremistische organisaties die voorkomen op de lijst met ‘te volgen groeperingen en fenomenen’. Dat zijn de cijfers die minister van Binnenlandse Zaken Pieter De Crem (CD&V) deze week bezorgde aan PS-parlementslid Daniel Senesael. De minister keurt de lijst jaarlijks goed op voorstel van de federale politie, het antiterreurorgaan OCAD en de inlichtingen- en veiligheidsdiensten.

Navraag bij de veiligheidsdiensten leert dat het gros van de gevolgde rechts-extremisten Nederlandstalig is. Als de politie in totaal een tiental rechts-extremistische organisaties opvolgt in ons land, situeren er zich maar een drietal aan de andere kant van de taalgrens.

De hamvraag is hoe gevaarlijk die 2.848 personen zijn. De analyse van OCAD luidt dat het rechts-extremistische gedachtegoed - de ideologie - ook in ons land in opmars is en zelfs mainstream wordt. Het is dezelfde ideologie die eerder dit jaar de moordpartijen inspireerde in het Amerikaanse El Paso en in een moskee in Christchurch in Nieuw-Zeeland. Het gaat om complottheorieën en ideeën zoals de ‘omvolking’ en ‘white supremacy’ die de veiligheidsdiensten ook in België zien opduiken op sociale media.

Sociale media

De Belgische veiligheidsdiensten merken elke dag de ‘wervende kracht’ van sociale media. ‘Die maakt het mogelijk dat Belgische organisaties zoals Schild & Vrienden contacten hebben met andere organisaties zoals Erkenbrand in Nederland en Génération Identitaire in Frankrijk’, stelt een bron bij de veiligheidsdiensten. ‘Spreken over echte ‘organisaties’ doe ik niet graag, dat klinkt algauw professioneel. Het gaat eerder om ‘netwerken’ die elkaar liken en met elkaar sympathiseren op sociale media.’

Anders dan in Duitsland vonden in ons land nog maar weinig gewelddadige incidenten plaats. Er staat slechts een zevental personen met rechts-extremistische motieven op de OCAD-lijst met mensen van wie er echt aanwijzingen zijn dat ze bereid zijn tot geweld. Dat zijn er dus veel minder dan de honderden jihadisten op de lijst. Op de lijst staat ook een tiental links-extremistische personen, al is de opmars van het rechts-extremisme volgens de dreigingsanalyse bij OCAD veel belangrijker.

Blood and Honour

De concerten en andere bijeenkomsten die rechts-extremistische organisaties als Blood and Honour in ons land organiseren, baren de veiligheidsdiensten veel minder zorgen, zeker als het gaat over de openbare orde. De politie is niet altijd vooraf op de hoogte van die evenementen omdat de zalen vaak worden afgehuurd met een drogreden, zoals een familie- of vrijgezellenfeest. De organisatoren hebben meestal hun eigen ordediensten om zo weinig mogelijk overlast te veroorzaken.

Minister De Crem wijst er wel op dat de onderzoeken steeds moeilijker worden omdat de communicatie verloopt via versleutelde kanalen en dat de netwerken en allianties die zich vormen, onder andere met hooligans en motorbendes, soms van heel korte duur zijn.

Er zijn ook weinig klachten bij de politie. Vorig jaar zijn slechts negen processen-verbaal opgesteld voor negationisme. Dat waren er de vorige jaren ook maar negen à twaalf per jaar, merkt De Crem op. Als we kijken naar het aantal klachten voor antisemitisme bij Unia, het Interfederaal Gelijkekansencentrum, dan waren er 101 vorig jaar, tegenover 56 in 2017 en 109 in 2016.