Brusselaar voor het eerst armste Belg

Brussel verpaupert, blijkt uit nieuwe cijfers van het Instituut voor de Nationale Rekeningen. De economische activiteit daalde in de periode 2012-2014 met 0,5 procent. Het beschikbare inkomen van de Brusselaar verminderde in de periode 2009-2013 elk jaar en in totaal met 3 procent (zie grafiek).

De verarming van Brussel heeft twee belangrijke oorzaken, zegt de econoom Jean Hindriks (Itinera en UCL), die onlangs een studie maakte over de economische verschillen tussen Brussel, Vlaanderen en Wallonië. ‘De rijke inwoners verhuizen naar de Brusselse rand. Dat is onder meer te wijten aan de slechte mobiliteit en de bezorgdheid over veiligheid. Bovendien heeft de verkeerscongestie tot gevolg dat bedrijven verhuizen naar de periferie. Dat fenomeen is relatief nieuw. Wellicht speelde ook slecht beleid een rol.’

De demografie heeft eveneens een negatieve invloed op de welvaart van de Brusselaars. De bevolking steeg de jongste jaren ruim dubbel zo snel als in Vlaanderen en Wallonië. Daardoor moet het inkomen worden gedeeld door een toenemend aantal mensen.

Structurele problemen

Brussel worstelt met enkele structurele problemen, signaleert KBC-econoom Johan Van Gompel. Hij vermeldt het mobiliteitsinfarct, de administratieve rompslomp en de zwakke productiviteitsgroei.

Het kabinet van de Brusselse minister van Economie Didier Gosuin spreekt van een paradox. ‘In Europa is Brussel de regio met het derde hoogste bruto binnenlands product (bbp) per inwoner. Tegelijk is Brussel de armste regio van België. De verklaring is dat meer dan de helft van de werkenden in Brussel Vlaamse en Waalse pendelaars zijn. Die pendelaars dragen bij tot het Brussels bbp. Maar Brussel profiteert daar niet van.’

Bovendien verlaten volgens het kabinet-Gosuin nog te veel jongeren de school zonder kwalificaties. ‘Twee derde van de werklozen heeft geen diploma secundair onderwijs.’

Verbetering

Hindriks relativeert de eerste bedenking van het kabinet-Gosuin. ‘Brussel was enkele decennia geleden de regio met het hoogste bbp per inwoner in Europa. Sindsdien is de productie per inwoner met 20 procent gedaald tegenover het Europese gemiddelde.’

De econoom van Itinera en de UCL onderstreept de cruciale rol van Brussel. ‘Vlaanderen en Wallonië profiteren van Brussel, omdat veel van hun inwoners pendelen naar de hoofdstad.’

Maar er is hoop. De stijging van de werkgelegenheid en de daling van de werkloosheid sinds 2014 suggereren dat de Brusselse arbeidsmarkt verbetert. ‘De hervormingen van de Brusselse regering hebben stilaan effect’, zegt Van Gompel. Hij verwijst naar de betere samenwerking tussen de arbeidsbureaus Actiris (Brussel), VDAB (Vlaanderen) en Forem (Wallonië). Steeds meer Brusselaars vinden werk in Vlaams- of Waals-Brabant. Het kabinet Gosuin voegt eraan toe dat Brussel inzet op betere vorming en op begeleiding van werklozen.

Van Gompel waarschuwt echter voor overdreven optimisme. ‘De daling van de Brusselse werkloosheid is onder meer een gevolg van meer uitsluitingen. Daardoor stijgt het aantal leefloners.’ De KBC-econoom gelooft ook dat de inkomenskloof tussen Brussel en de twee andere regio’s in 2014 en 2015 verder is gegroeid.