Aantal transmigranten verdubbeld

Het aantal 'transmigranten' is van 3.916 in 2015 gestegen naar 9.915 het jaar daarop, om vorig jaar te eindigen op 9.347. Dat blijkt uit nieuwe cijfers van de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ), die het verblijf van vreemdelingen in ons land regelt en controleert.

De cijfers gaan over meldingen door de politie aan DVZ over onderschepte migranten zonder geldige verblijfsdocumenten. Uit de statistieken zijn de dubbeltellingen niet weg gefilterd. Migranten kunnen verschillende malen onderschept zijn.

De term transmigranten slaat vooral op economische migranten die weigeren asiel aan te vragen omdat ze toch geen kans maken op de vluchtelingenstatus. Dat is voorbehouden voor mensen die echt op de vlucht zijn voor vervolging en onmenselijke behandeling in hun thuisland. De transmigranten reizen of verbijven zonder geldige papieren over ons grondgebied. De meesten van hen mikken op een illegale oversteek naar het Verenigd Koninkrijk, maar zo goed als niemand slaagt daar in.

Knokpartij

De problematiek bestaat al jaren, maar wordt acuter. Na een crisis in de zomer met honderden Soedanese migranten aan het station Brussel-Noord en het aanpalende Maximiliaanpark, leek de situatie onder controle. Maar na een daling de voorbije maanden, is hun aantal weer aan het groeien.

Er verschuilen zich in het station Brussel-Noord volgens de autoriteiten opnieuw 600 migranten voor de winterkou, wat het niveau benadert van de piek van afgelopen zomer. Het kwam afgelopen week ook tot een knokpartij tussen politie en transmigranten op een snelwegparking langs de E40, waar veel migranten vanuit Brussel naartoe reizen in de hoop via de buik van een vrachtwagen over het Kanaal te raken.

Er wordt steeds heviger politiek strijd gevoerd over het lot van de transmigranten in Brussel. Een lokaal burgerplatform verzet zich steeds heviger tegen het beleid van de regering om de migranten aan te pakken. Twee Brussels opvangcentra - ingericht door een groep ngo's, het burgerplatform BXL Refugee en vrijwilligers - zijn de draaischijf in een campagne om het asiel- en migratiebeleid van de regering te ontregelen.

Het is een kat- en muisspel tussen ordediensten en het lokale Burgerplatform BXL Refugees dat tot vandaag voortduurt. Voorlopig hoogepunt is een menselijke ketting die 2.000 vrijwilligers afgelopen zondag vormden om de geplande politie-acties tegen de migranten te blokkeren.

Opvang-hub

De strijd om de heart and minds in het asiel- en migratiedebat wordt door het linkse middenveld vanuit het station Brussel-Noord gevoerd. De ngo’s, waarbij een pak burgers zich heeft aangesloten, hebben er sinds begin dit jaar op de bovenverdieping een opvang-hub voor migranten.

Rond het middaguur is het centrum - gratis ter beschikking gesteld door verzekeraar AXA - nog grotendeels leeg. Vrijwilligers zijn in een leegstaand kantoor bezig met het sorteren van tweedehandskleren, een groepje psychologen overlegt in een hoekje en enkele geïmproviseerde dokterskabinetten worden gepoetst.

Het ngo-collectief met onder meer Artsen zonder Grenzen, Oxfam, het Rode Kruis en Dokters van de Wereld geeft elke namiddag een 200-tal migranten medische en psychologische basiszorg. Er is ook gratis wifi en de migranten kunnen er naar het thuisfront bellen of hulp krijgen bij de zoektocht naar vermiste of dode gezinsleden. Volgens de ngo’s is het voor het gros van de migranten hun eerste doktersbezoek sinds ze aan hun grote migratietrek begonnen zijn.

‘De migranten, van wie één op tien minderjarigen, zijn fysieke hoopjes ellende’, zegt Nel Vandevannet van Dokters van de Wereld. ‘Ze hebben last van hun longen, griep en lijden aan verslavingsproblemen. De drugs kregen ze van cipiers in de Libische detentiecentra om hen kalm te houden.

'We zien ook de gevolgen van hondenbeten, mishandeling en zwaar politiegeweld. Het gevolg is dat ze kampen met depressies en zware posttraumatische stress’, luidt het. Maaltijden worden verstrekt door andere organisaties naast het station, vlakbij het Maximiliaanpark.

Giften

In de hub in Brussel-Noord kunnen de migranten niet slapen. Burgerplatform BXL Refugees heeft in de Brusselse deelgemeente Haren zelf ook een centrum met dik 100 slaapplekken, naast de klassieke winteropvang voor 300 daklozen dat draait op geld van federaal staatssecretaris Zuhal Demir (N-VA).

BXL Refugees heeft dankzij giften een budget van 50.000 euro om het centrum in Haren open te houden. Het doet ook een beroep op een netwerk van burgers om mensen bij gezinnen thuis te slapen te leggen. Volgens Mehdi Kassou, de patron van het Burgerplatform, gaat het in totaal om 3.500 mensen bij wie één of meer migranten minstens één keer per week blijven slapen.'

'Het gaat om Brusselaars, maar ook overtuigde MR-kiezers uit Ukkel of Waals-Brabant die het niet langer eens zijn met het regeringsbeleid.' Kassou zwaait ook met steun van 30.000 mensen voor zijn organisatie, steun die volgens hem blijft groeien. 'Sinds de menselijke ketting hebben zich 3.000 mensen aangemeld', zegt hij.

De hub in Brussel-Noord krijgt steun van de Brusselse OCMW’s, een geste van Brussels minister-president Rudi Vervoort (PS). Die wilde tijdens de zomercrisis met de Soedanezen in naam van de stad een hub openen. Dat plan botste op het njet van zijn coalitiepartners omdat het teveel op PS-verzet tegen de centrumrechtse regering ging lijken. Vervoort nam dan maar een zijweg via de OCMW's om toch te steunen.

De migranten zijn inzet van een krachtmeting tussen de federale regering en de tegenstanders van haar asiel- en migratiebeleid. De migranten - ongeveer de helft Soedanezen, Eritreeërs en een groeiende groep Ethiopiërs - zijn via hun thuisland en een boottocht naar Italië in ons land beland. Ze zijn vast komen te zitten in ons land.

Uit vrees dat er een Belgisch ‘Calais’ naar het voorbeeld van het Franse tentenkamp met illegale migranten in het Franse kustdorp zou ontstaan, klopt de regering-Michel sinds de zomer op dezelfde nagel. ‘Nooit een Calais in Brussel, en dus is het asiel aanvragen of vertrekken.’

De regering stuurde politie naar Brussel-Noord en het Maximiliaanpark, waar de migranten toen zaten, om mensen op te pakken en te repatriëren. Een deel van die teruggestuurde migranten bracht de regering voor kerst in nesten, toen er getuigenissen opdoken dat ze na hun gedwongen terugkeer naar Soedan gefolterd zijn. De repatriëringen zijn stopgezet, tot een onderzoek naar de feiten eind deze maand wordt afgerond, maar minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) verwacht dat België binnenkort opnieuw Soedanese migranten zal kunnen terugsturen.

Stoorzender

Na het opstootje tussen migranten en politie op de snelwegparking besloot de regering de politie-acties opnieuw op te schroeven. Maar het burgerplatform speelt steeds meer stoorzender. Het eist intussen de installatie van een gedoogzone rond het centrum in Brussel-Noord, waar de politie weg moet blijven.

Het burger-activisme - hoofdzakelijk uit Franstalig Brusselse hoek - is lastig voor de regering. Wat het burgerplatform doet, is niet verboden, tenzij het actief meewerkt aan sabotage van de ordediensten. Er loopt een onderzoek naar een politiemol die het burgerplatform zou tippen over aanstaande politie-acties.

Het verzet is actief in de twilight zone van het migratiebeleid: mensen die geen asiel willen, maar evenmin terug naar hun thuisland. In dat juridische vacuum kiest de regering ervoor geen hulp te bieden, om voor een ontradend effect te zorgen, terwijl het burgerplatform net daar de helpende hand reikt.

De regering is woest dat het Burgerplatform zelf een 'nieuw Calais' aan het creëren is. 'Excuseer, maar daar ging het om 10 à 15.000 mensen. Hier gaat het om enkele honderden mensen die de regering in de steek laat. De regering moet stoppen mensen schrik aan te jagen en gewoon zijn werk doen: in opvang voorzien', aldus Kassou.

De regering is niet van plan het geweer van schouder te veranderen. ‘Wij hebben veel begrip voor de hulp die mensen willen bieden, maar ze moeten ook begrijpen dat ze de migranten vooral valse hoop geven’, klinkt het op het kabinet-Jambon. ‘Ze kunnen mensen één dag, één week of één maand hulp bieden aan mensen, die vervolgens de rest van hun leven in ellende en illegaliteit zullen leven als ze hier blijven. Dit is echt geen oplossing.’