De Belgische corona-paradox

Het is een paradox. Steeds meer doden, terwijl de boodschap wordt gegeven dat de epidemie onder controle is. De wetenschappelijke experts die de overheid bijstaan, zien steeds meer signalen dat de coronapandemie aan en misschien zelfs over zijn piek is. De ziekenhuis-statistieken plafonneren nu al dagen op hetzelfde, weliswaar hoge plateau. Dat blijkt nu opnieuw uit de dagelijkse update door Volksgezondheid. 

Er waren de laatste 24 uur 421 nieuwe opnames. Dat is een daling met 9 procent dag op dag en een standstill over een week bekeken. Tegelijk zijn in de laatste 24 uur 418 mensen genezen verklaard, een opwaartste trend nadat de cijfers weer wat gezakt waren toen er afgelopen dinsdag een record van 524 genezen patiënten waren. Overall liggen nu 5.635 mensen in het ziekenhuis met covid-19, de longziekte die het coronavirus veroorzaakt. Dat komt op weekbasis neer op een volledige stabilisering. Eenzelfde beeld op de intensive care-afdelingen. Daar liggen nu 1.262 patiënten (981 met beademing), zestien minder dan 24 uur eerder. Zes dagen geleden lagen precies evenveel mensen op intensieve.

Post-lockdown

Conclusie: piek pandemie is bereikt, is er bijna, of zelfs even voorbij. Wat het precies is, moeten de cijfers voor de komende dagen leren. Dat is op zich goed nieuws nu meer en meer nagedacht wordt over de werkzaamheden rond een post-lockdown. Het slechte nieuws is dan weer dat weinig mogelijk is als de cijfers op hetzelfde niveau blijven en niet flink gaan dalen. Er blijven veel mensen in de ziekenhuizen liggen en niet vergeten, er komen nog mensen bij.

Op ruim 5.000 tests kwamen er gisteren 1.351 nieuwe gevallen bij. Het aantal positieve gevallen - de test gebeurden tot nu op mensen met vrij zware symptomen in de ziekenhuizen - neemt bepaald geen duik. De ziekenhuizen kunnen het aan - ruim de helft van de dik 2.200 bedden op intensieve voor covid-patiënten zijn bezet - maar de vrees is dat het weer uit de klauwen loopt zodra de lockdown versoepeld wordt. Omdat covid-19 een traag, lang en zwaar ziektepatroon heeft, liggen veel mensen wekenlang op intensieve zorg. Dus is er weinig ruimte voor ziekenhuizen om snel te schakelen bij een nieuwe grote golf, zoals de Leuvense intensivist Geert Meyfroidt die afweging goed schetst in de media.

Record overlijdens

Het beeld in de ziekenhuizen is ok. Alleen kan dat op dit moment niemand boeien omdat zoveel mensen blijven sterven. Er zijn in de voorbije 24 uur 327 nieuwe overlijdens gemeld. Dat is een recordaantal, laten we de drie keer buiten beschouwing dat de sterftecijfers zijn aangepast omdat  achtergebleven statistieken uit de rusthuizen er werden bijgeteld. Zo ging het vrijdag om 496 doden, 325 uit de ziekenhuizen en 171 in de Vlaamse rusthuizen voor de periode tussen 18 en 31 maart die nog niet hogerop waren doorgegeven.

219 van de nieuwe overlijdens zijn gemeld uit de woonzorgcentra. Dat is twee op de drie van het totaal. De Belgische anticoronatsaar Steven Van Gucht maakte ook duidelijk dat de woonzorgcentra de nieuwe battle ground zijn van het coronavirus in ons land. Dat laten de sterftecijfers duidelijk zien. 'Het aantal dagelijkse overlijdens in de ziekenhuizen stabiliseert al dagen op 100 à 130. Maar in de woonzorgcentra zien we sinds begin april een gestage toename van het aantal overlijdens, vandaag 219. We verwachten ook dat dit cijfer nog zal toenemen de komende dagen.'

De data bieden extra voer voor de discussie die woedt. Bij het uitbreken van de pandemie is alle tijd en aandacht naar de ziekenhuizen gegaan. De oplossing voor de rusthuizen was die hermetisch af te sluiten, terwijl de omkadering zich aan zijn lot overgelaten voelde. Het leidde zelfs tot zware kritiek vanuit de christelijke zuil op Vlaams minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V). Zijn topambtenaar van het departement welzijn is zelfs aangesteld als crisismanager om de verspreiding van corona in de rusthuizen een halt toe te roepen. In Wallonië en Brussel is de hulp van het leger ingeroepen. Intussen zijn vier op de tien, 1.405 op 3.346, overlijdens in de rusthuizen.

Tweede golf

Steven Van Gucht  spreekt van een tweede golf die bezig is. Hij maakt de vergelijking met seizoensgriep, die achtereenvolgens kinderen, de actieve bevolking en daarna ouderen besmet. Mogelijk is dat fenomeen nu ook bezig met corona. Griep is ook gevaarlijk voor ouderen, maar corona bewijst zich wel als extreem gevaarlijk, waarbij nog onduidelijk is welke factoren allemaal meespelen. Maar onderliggen aandoeningen en obesitas zouden een flinke risicofactor zijn. De eerste buitenlandse studies geven aan dat meer dan 10 procent van de besmette ouderen uiteindelijk sterft.

Nog twee cijfers om te tonen hoe dodelijk het virus is voor ouderen. Ruim negen op tien is ouder dan 65, bijna acht op tien ouder dan 75 en bijna de helft (45 procent) zelfs ouder dan 85.

Meer algemeen is België nu een symbolische grens voorbij. Er zijn meer doden in ons land door het coronavirus dan officieel in China (3.339), waar het virus eind vorig jaar uitbrak in de provincie Hubei. Al wordt in de internationale gemeenschap weinig geloof gehecht aan die officiële Chinese dodentol.

Internationale vergelijking

De vallei van de dood trekt een grotere schaduw over ons land, zo lijkt het. In absolute cijfers en opgesplitst pro capita komt ons land slecht uit een internationale vergelijking. Nu daar steeds meer rumoer over ontstaat, ging Steven Van Gucht er tijdens de personferentie dieper op in. 

De vergelijking valt volgens de viroloog op dit moment onmogelijk te maken. Landen definiëren en rapporteren anders, net zoals het virus de neiging heeft te clusteren. Daarom vinden sommige experts het oneerlijk landen met elkaar te vergelijken. Het dichtbevolkte België, vooral Vlaanderen dan, zou eerder vergeleken moeten worden met Lombardije, Londen of Nederlands-Brabant.

België telt doden in ziekenhuizen, rusthuizen en ook thuis, waarbij ook gevallen waarvan vermoed wordt dat ze covid-19 hadden. Een groot aantal landen zou daar veel strikter in zijn, en enkel positief geteste doden in de ziekenhuizen tellen. De flou rond de sterftecijfers zijn in heel Europa een twistappel, want ook in bijvoorbeeld Italië en Nederland komen vanuit lokale besturen de boodschap dat er meer doden zijn dan officieel gerapporteerd. Van Gucht beloofde wel dat die vergelijking op basis van meer stabiele cijfers zeker zal worden gemaakt.

Tot slot: het hoge sterftecijfer zegt meer over wie het virus treft dan het beeld van de epidemie op dit moment. De vele doden zijn mensen die twee, drie en meer weken geleden zijn besmet. Het is een screenshot van de verspreiding van toen. Zorgwekkend is vooral dat de poging tot schutskring rond de grootste risicogroep behoorlijk mislukt is. En daar is een erg hoge prijs aan verbonden.