Descheemaecker tackelt Vande Lanotte

‘De keizer van Oostende heeft alles uit de kast gehaald om me van een verlenging van mijn mandaat te houden’, schrijft Descheemaecker. Hij stond jarenlang aan het hoofd van de NMBS. Maar vorig jaar besliste de regering-Di Rupo om hem aan de kant te schuiven en te vervangen door Jo Cornu. Descheemaecker schuift de schuld daarvoor in de schoenen van Vande Lanotte. Hij verwijst naar een interview dat vorige zomer in De Tijd verscheen. ‘Daarin sprak hij een openlijk veto uit tegen mij.’

Descheemaecker is van mening dat hij de voorbije jaren te veel op de tenen van Vande Lanotte heeft getrapt. Dat hij te veel ‘dwars heeft gelegen’. In een afzonderlijk hoofstuk ‘tien redenen waarom de keizer van Oostende me liet onthoofden’ gaat hij daar dieper op in. ‘Ik schrijf dit boek niet uit rancune (…) maar het is mijn plichtsgevoel. Ik wil iedereen vertellen wat er met publiek geld gebeurt in overheidsbedrijven.’

Zo beschrijft Descheemaecker hoe hij onder druk is gezet door Vande Lanotte om zijn directiecomité samen te stellen. Leo Pardon, van sp.a-signatuur, moest vervangen worden. En om die reden suggereerde Vande Lanotte tijdens een etentje met Descheemaecker enkele namen. Eén daarvan was Michel Van den Broeck, die later trouwens ook op de shortlist stond om Descheemaecker op te volgen als CEO van de NMBS. Maar Descheemaecker verzette zich en het was uiteindelijk sp.a-partijvoorzitter Steve Stevaert die met een geschikte naam afkwam. ‘Vande Lanotte voelde dit als een blamage. En hij zette dus een kruisje achter mijn naam’, schrijft Descheemaecker.

Dat Descheemaecker via een audit liet onderzoeken of er bij de aankoopprocedure van de Fyra-treinen sprake was van corruptie, werd hem evenmin in dank afgenomen. ‘Alles wees op een mogelijk kwalijk of ten minste verontrustend dossier’, schrijft Descheemaecker. ‘AnsaldoBreda behoorde tot dezelfde groep als de helikopterproducent Agusta. Aan de sp.a gelinkte personen kwamen elke keer tussenbeide in het dossier.' Toen de audit klaar was, besliste Descheemaecker die over te maken aan het parket. En dat werd hem volgens Descheemaecker niet in dank afgenomen. ‘Ik had een aanval geopend op de sp.a en zou daar zeker de prijs voor moeten betalen (…).'

Thalys naar Oostende

Voorts gaat de ex-topman van de NMBS dieper in op de Thalys die van Parijs naar Oostende rijdt. Een verbinding die volgens Descheemaecker verlieslatend is en alleen nog bestaat omdat de Oostendenaar Vande Lanotte dat wil. ‘Per dag dat de trein rijdt, kost dat per passagier meer dan 1.300 euro aan subsidies.’ Toen Descheemaecker de verbinding wilde schrappen botste hij naar eigen zeggen op een veto van Vande Lanotte. ‘Moraal van het verhaal? Raak niet aan het fallussymbool van een politicus en probeer vooral niet om belastinggeld te besparen door efficiënt te werken, het kan je de kop kosten.’

Andere redenen waarom Vande Lanotte volgens Descheemaecker een veto tegen hem uitsprak, waren onder andere zijn verzet tegen de overname van het pensioenfonds van de NMBS, zijn weigering om basketbalpoeg Oostende te sponsoren en zijn vragen die hij stelde over de verkoop van ABX aan het Britse durfkapitaalfonds 3i.

Volgens Descheemaecker hebben al die dingen hem de das omgedaan. ‘Wat had ik moeten doen? Slaafs volgen wat Vande Lanotte me dicteerde’, vraagt Descheemaecker zich af. ‘Ik ben mijn principes trouw gebleven’, besluit Descheemaecker, ‘maar het heeft me een veto van Vande Lanotte opgeleverd.’

Toekomst

Descheemaecker wijdt het laatste hoofdstuk van zijn boek aan de toekomst van de spoormaatschappij, die van 2019 tot 2029 geconfronteerd zal worden met de vrijmaking van de binnenlandse passagiersmarkt. Hij wijst erop dat die liberalisering zal gebeuren in een periode waarin de Belgische overheid moeten werken met een slinkend budget.

Hij gaat uit van een inkrimping van de subsidies met een derde, van 3 naar 2 miljard. In de tien jaar van 2019 tot 2029 zouden de investeringen met 20 procent dalen en de exploitatiesubsidies met 40 procent, wat neerkomt op 300 miljoen euro minder investeringen in 2023 en 600 miljoen minder exploitatiesubsidies.

Om dat te realiseren moet het personeelsbestand nog met 5.000 man verminderen, tot 29.500 voltijdse banen, en dienen de reizigerstarieven met 1,5 procent per jaar boven de inflatie te stijgen. Daarnaast pleit Descheemaecker ervoor om voortaan nog enkel contractueel personeel aan te werven en voor een hooggekwalificeerde raad van bestuur zonder politieke kleur.

Reactie Vande Lanotte 

Vicepremier VandeLanotte geeft in een reactie de 'echte redenen' voor een veto tegen de herbenoeming van Marc Descheemaecker: de dalende stiptheid, de schulden van het vrachtvervoer, de financiële erfenis en het gebrek aan visie.