Di Rupo verstrengt regels, maar het blijft bibberen

Een nieuwe lockdown komt er niet, maar voor veel mensen was het na het horen van de nieuwe maatregelen die de federale en regionale topministers op het Overlegcomité hebben genomen allicht even slikken.

De cafés en de restaurants zijn al dicht, het aantal knuffelcontacten buiten de bubbel is beperkt tot één persoon en er is een avondklok van kracht. Door de strengere regels vrijdag is ook het bijwonen van sportwedstrijden of het zelf spelen van een match onmogelijk. In de cultuursector zullen veel voorstellingen worden geannuleerd. ‘Deze maatregelen zijn niet te onderschatten’, zei premier Alexander De Croo (Open VLD) vrijdagochtend op een persconferentie.

Het aantal besmettingen stijgt zo snel dat strengere regels onvermijdelijk waren. De voorbije week werd het coronavirus dagelijks gemiddeld bij bijna 10.500 mensen vastgesteld, een stijging met 69 procent tegenover vorige week. Nationaal coronabestrijder Steven Van Gucht waarschuwde vrijdag dat we op de korte termijn evolueren naar een onhoudbaar aantal van 20.000 besmettingen per dag. ‘Ruim een op de honderd Belgen is momenteel besmettelijk’, zei hij.

‘Komende week cruciaal’

In de ziekenhuizen, die sneller dan gedacht hun gewone activiteiten afbouwen om plaats te maken voor coronapatiënten, gaat de situatie er snel op achteruit. Er liggen 3.649 mensen met corona in het ziekenhuis, van wie 573 op intensieve zorg. Die cijfers verdubbelen om de negen dagen.

De bezorgdheid is groot dat de ziekenhuizen het aantal patiënten binnenkort niet meer aankunnen. ‘De komende week wordt cruciaal om onze ziekenhuiscapaciteit te vrijwaren’, zei Van Gucht. Als dat niet lukt, worden patiënten geweigerd, waardoor ze zonder de juiste hulp dreigen te overlijden.

Omdat het virus enige tijd nodig heeft om zich te manifesteren in een besmette persoon geeft het aantal positieve coronatests alleen inzicht in het verleden. Pas in de loop van volgende week sijpelt het effect van de sluiting van de horeca en de afbouw van het aantal sociale contacten door in de testresultaten. Voor een effect op het aantal ziekenhuisopnames is het dan nog een week wachten. Better safe than sorry, is de redenering van veel virologen, die voor een lockdown pleiten.

Voor de overheid is een lockdown nog geen optie. Behalve de ziekenhuizen laten draaien en de scholen en de bedrijven openhouden is het psychologisch welzijn van de bevolking een prioriteit voor de regering-De Croo. Bij een lockdown, waarbij enkel het essentieelste openblijft, komen de scholen, de bedrijven en het welzijn onder druk. De maatschappelijke en economische schade zou groot zijn.

Om het virus terug te dringen kiest de regering-De Croo ervoor activiteiten te schrappen waarop veel mensen samenkomen. Wegens de manier waarop het coronavirus zich verspreidt, is dat een verdedigbare aanpak. De inschatting is dat elke besmette persoon 1,47 anderen besmet. Om de epidemie in te dijken moet die reproductiewaarde zakken tot onder 1. Maar de besmettingen lopen zeer ongelijk. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat tot 80 procent veroorzaakt wordt door 10 procent van de gevallen - de superverspreiders.

Logica

Mogelijk zijn sommigen superspreaders omdat ze meer virus dragen en dus besmettelijker zijn, maar ook de omstandigheden spelen een rol. Op plaatsen waar veel mensen samenkomen, kan het virus gemakkelijker worden doorgegeven. Omdat we niet goed weten op welke plaatsen dat wel en niet gebeurt, is de veiligste oplossing alle activiteiten waarop veel volk samenkomt te annuleren. Het is de logica achter de sluiting van de horeca, het stopzetten van amateurcompetities en het reduceren van de voorstellingen in de cultuursector.

Het is onzeker of het aanpakken van superverspreiders volstaat als het virus zich al zeer sterk onder de bevolking heeft verspreid. Nog meer dan in Vlaanderen zijn er in Wallonië en in Brussel redenen voor grote ongerustheid. In het zuiden van het land raakten de afgelopen twee weken minstens 1.400 mensen per 100.000 inwoners besmet. Dat is bijna dubbel zoveel als in Vlaams-Brabant, de zwaarst getroffen Vlaamse provincie. In Luik werden in die periode bijna 2.000 besmettingen per 100.000 inwoners vastgesteld. De cijfers - die snel blijven stijgen - zijn zowat de hoogste van Europa.

Vooral in Franstalig België, en minder in Vlaanderen, komen de ziekenhuizen in de problemen. Brussel, Henegouwen en Luik staan samen voor twee op de drie ingenomen ziekenhuisbedden. Patiënten moeten overgebracht worden naar andere delen van het land omdat de ziekenhuizen het er niet meer aankunnen. Niet alleen virologen, maar ook sommige Franstalige politici stuurden daarom de voorbije dagen aan op een uitbreiding van de avondklok of een verbod op niet-
essentiële verplaatsingen.

De Vlaamse partijen willen niet in lockdownachtige beperkingen meegaan. Hun inschatting is dat de bijkomende maatregelen voor Vlaanderen volstaan om uit de gevarenzone te blijven. ‘Het staat Luik en Henegouwen vrij extra maatregelen te nemen, zoals Antwerpen afgelopen zomer. Als ik hen was, zou ik dat doen’, klinkt het op een federaal kabinet.

Tot nog toe werd aan Franstalige zijde steevast geijverd voor nationale maatregelen. Maar toen vrijdag duidelijk werd dat Vlaanderen niet volgt, besloot de Waalse regering het heft in eigen handen te nemen. De avondklok, die geldt van middernacht tot vijf uur ’s ochtends, geldt in het zuiden van het land voortaan van 22 uur tot 6 uur. Er komen ook strengere regels voor een bezoek aan woon-zorgcentra en voor het hoger onderwijs. Brussel kondigt vandaag strengere maatregelen aan.

Door zelf maatregelen te nemen doorbreekt Waals minister-president Elio Di Rupo (PS) de dynamiek waarbij iedereen naar elkaar wees, wat ertoe leidde dat de situatie in ons land ontspoorde. omdat er uiteindelijk niks gebeurde.

De hoop is dat de extra maatregelen volstaan om de curves naar beneden te krijgen en te vermijden dat de ziekenhuizen het niet meer aankunnen. Maar het is onduidelijk of de nieuwe maatregelen daarvoor volstaan. Voor de cijferaars is het immers moeilijk in te schatten in welke mate de nieuwe maatregelen zullen leiden tot minder contacten. Daardoor is het nog minstens enkele dagen bibberend afwachten.