Faillissementen breken alle records in Vlaanderen

Nog nooit in de voorbije 18 jaar gingen in de eerste negen maanden van het jaar zoveel bedrijven failliet als dit jaar. Dat blijkt uit een analyse van De Tijd op basis van data van het statistiekbureau Statbel. Het gaat om de hoogste cijfers sinds de faillissementsdata in 2005 voor het eerst werden uitgesplitst per gewest.

Vooral de horeca en winkels worden getroffen. In de horeca ligt het aantal faillissementen doorgaans hoger dan elders in de economie, maar de cijfers van de eerste negen maanden van 2023 liggen een pak hoger dan het langetermijngemiddelde. Het toont hoe een faillissementsgolf, die vlak na de coronaschok werd verwacht, met grote vertraging alsnog over de sector rolt.

Tijdens de coronajaren voerde de overheid een moratorium op faillissementen in. Nadien volgde de schok van de hoge energiefacturen en de loonkosten die stegen door de indexering. Ook de rente staat op het hoogst peil in jaren, wat financiering duurder maakt.

Ook in de bouw- en de transportsector kleuren de cijfers donkerrood. Meer dan een op de vijf bedrijven die dit jaar al over de kop ging, was actief in de bouwsector. Dat is een uitzonderlijk hoog aandeel. In het afgelopen kwartaal werden 30 procent minder woonkredieten toegekend. Het aantal aanvragen staat zelfs op het laagste peil in tien jaar.

Ook bij de technologiebedrijven begint het te kraken. In het tweede kwartaal verloren ze in België 1.500 jobs. Het gaat om de eerste daling in drie jaar. De coronapandemie buiten beschouwing gelaten is het zelfs de eerste daling in acht jaar.

'Dat was voor ons een verrassing', zegt Patrick Slaets van de studiedienst van de technologiefederatie Agoria. 'Niet het feit dat er een daling was, maar wel de omvang van de daling en dat die ook te zien was bij de IT-dienstverleners.' Die laatste zijn al jaren de sterkhouder van de sector.

Alles samen groeit de Belgische technologische industrie dit jaar nog met 4 procent, raamt Agoria. Maar volgend jaar wordt dat 2,5 procent. Vooral de autosector drijft op dit moment de activiteiten nog aan, maar ook die motor dreigt volgend jaar zo goed als stil te vallen.

Tijdelijke werkloosheid

Eerder deze week deed de ondernemersorganisatie Voka een rondvraag bij 650 bedrijven uit de bredere industrie in Vlaanderen. Daaruit blijkt dat ze verwachten dat hun activiteiten dit jaar met 6 procent krimpen. Bij zes op de tien is het orderboekje minder gevuld dan normaal.

Ook andere alarmsignalen gaan af. Een kwart van de bedrijven doet nu al een beroep op tijdelijke werkloosheid en nog eens een kwart overweegt het. Een op de zeven van de door Voka gecontacteerde bedrijven overweegt de komende maanden een herstructurering door te voeren. Een op de drie verlaagt geplande investeringen.

Dienstenkrimp

De Belgische economie is nauw verbonden met de rest van de eurozone, maar ook uit die hoek komt weinig steun. Een van de belangrijke indicatoren is hoe de aankoopdirecteurs van grote Europese bedrijven de economische toekomst zien. Die maandelijkse peiling, door S&P Global, bracht dinsdag slecht nieuws.

De index daalde tot 46,5, terwijl economen een stijging hadden verwacht tegenover de vorige peiling in september. Niet alleen de industriële activiteiten blijven krimpen, maar ook de diensteneconomie draait op het laagste pitje in meer dan drie jaar.

Voorts bleek dinsdag uit een peiling van de Europese Centrale Bank dat banken in het derde kwartaal hun kredietvoorwaarden opnieuw hebben verstrakt en dat de vraag naar bedrijfs- en woonkredieten sterk blijft dalen.

Het Internationaal Monetair Fonds, dat dinsdag een evaluatie van de Belgische economie en overheidsfinanciën afrondde, bevestigt de magere vooruitzichten. De groei zal dit en volgend jaar vertragen, luidt de conclusie en de inflatie zal weer toenemen. Terwijl de economie vorig jaar nog met 3,2 procent opveerde, wordt het dit jaar 1 procent. Bovendien blijft er grote externe onzekerheid, zoals geopolitieke spanningen.

De werkgevers vragen dat de federale regering de bedrijfswereld steunt. Volgens Voka zijn lagere patronale bijdragen nodig, alsook korting op de nettarieven voor energie-intensieve bedrijven. Agoria vraagt een plafond op de automatische indexering, flexi-jobs in de industrie en meer zekerheid over overheidssteun voor onderzoek en ontwikkeling.

Na de verkiezingen?

Qua timing liggen die vragen moeilijk, omdat premier Alexander De Croo (Open VLD) eerder deze maand zijn beleidsverklaring voor het laatste werkjaar van deze legislatuur heeft gegeven. Over ruim zeven maanden vinden verkiezingen plaats. Het IMF waarschuwt voor een politieke crisis na die stembusgang: 'Een langdurige regeringsvorming na de verkiezingen van juni dreigt de noodzakelijke begrotingsaanpassingen en hervormingen op de lange baan te schuiven, de risicopremies te verhogen en de schulddynamiek te verslechteren.'