Recordaantal ‘undercover'-bankrekeningen geopend

Over het undercoverwerk van de politie raakt weinig bekend, maar in het nieuwe jaarverslag van het federaal parket, dat De Tijd kon inkijken, wordt toch een tipje van de sluier gelicht. Alle parketten van het land moeten het federaal parket inlichten over de bijzondere opsporingsmethoden die ze gebruiken. In het jaarverslag leren we wat de politie op dat vlak uitspookte in 2018.

In dat jaar gebeurden in België 48 infiltraties. Dat waren er meer dan in de vorige jaren, met 45 in 2017, 42 in 2016 en 35 in 2015. De meeste infiltraties gebeurden in onderzoeken die het federaal parket zelf voerde. In 31 gevallen gebeurden infiltraties in onderzoeken van lokale parketten. Dat ging vooral over de parketten van Brussel (10), Antwerpen (3), Gent (3), Halle-Vilvoorde (3), Hasselt (2) en Brugge (2).

Vijf infiltraties gebeurden in 2018 op vraag van buitenlandse magistraten, die ergens in ons land toestemming vroegen voor een contact met een undercoveragent. Daarnaast vroegen buitenlandse undercoverteams ook om Belgische undercoveragenten te kunnen ‘lenen’ voor operaties in een ander land.

Langdurige infiltraties

Het federaal parket waarschuwt dat er vooral een toename is van het aantal langdurige infiltraties. Omdat er niet altijd voldoende undercoveragenten zijn in de strijd tegen de zware en georganiseerde criminaliteit moesten er daarom in 2018 meermaals keuzes worden gemaakt, in overleg met onder andere het hoofd van het undercoverteam en de directeur van de bijzondere eenheden van de politie.

Voor al dat undercoverwerk had de politie ook coverdocumenten nodig. Alle aanvragen om een fictieve identiteit voor infiltraties te gebruiken, worden gecontroleerd door het federaal parket.

Daarbij valt op dat de undercoveragenten in 2018 98 aanvragen indienden om Belgische bankenrekeningen te openen onder een fictieve naam. Dat is een recordaantal, tegenover 14 aanvragen in 2017, slechts 9 in 2016 en 29 in 2015. Daarnaast controleert het federaal parket ook het ‘toongeld’ dat undercoveragenten wilden gebruiken, vooral om tijdens infiltraties in de drugswereld cash geld te kunnen tonen. In 2018 zijn die gelden één keer gebruikt voor een bedrag van 375.000 euro.

Daarnaast hebben de undercoveragenten in één jaar 52 aanvragen ingediend om een fictieve identiteit te laten inschrijven in het Belgische rijksregister. Er werden 43 rijbewijzen op naam van een dekmantel gevraagd en de vraag kwam drie zogeheten ‘frontstores’, een soort nepbedrijf met vervalste loonfiches, op te richten.

Burgerinfiltrant

Een belangrijke nieuwigheid in het Belgische undercoverwerk is de invoering van de burgerinfiltrant in de strijd tegen de georganiseerde misdaad en het terrorisme. In juli 2018 zette de Kamer het licht op groen om burgers in te zetten als er geen andere manier is om een onderzoek vooruit te helpen.

De maatregel was controversieel omdat de burgerinfiltrant dan ook kleine misdrijven zou mogen plegen, maar de regering-Michel vond de maatregel cruciaal om te kunnen infiltreren in moeilijke milieus zoals de maffia of terroristische cellen. Maar anderhalf jaar later is de maatregel nog niet gebruikt.

In het jaarverslag van het federaal parket staat te lezen dat in 2018 wel twee aanvragen zijn ingediend om een burgerinfiltrant in te zetten. Maar één dossier werd afgesloten zonder er uiteindelijk gebruik van te maken. Een ander dossier liep nog toen het jaarverslag werd opgesteld. Maar in een parlementair antwoord laat minister van Justitie Koen Geens (CD&V) weten dat er nog geen burgerinfiltraties waren.

Naast infiltraties gebruiken de politiediensten nog andere bijzondere opsporingsmethoden. Zo leert het jaarverslag dat in 2018 793 observaties gebeurden door politiemensen. In 2017 waren dat er nog 817.